عقل: كليد گنج سعادت، ص: 29

يعنی اگر كسی به ثواب و اجر الهی برسد، از بركت رابطه با عقل است و اگر عقابی متوجه شود او به سبب بی بهرگی اش از آن است. به عبارت ديگر، كسی كه همنشين و در ارتباط با عقل است و از نور و هدايت آن بهره می برد، به واسطه همين عقل و فكر و مغز و انديشه، دارای اجر و بهره است. اين نقش فوق العاده و باارزش عقل در عالم خلقت است، تا آن جا كه رسول باكرامت اسلام، صلی اللّه عليه و آله، به امير مومنان می فرمايد ثواب يك ساعت بهره بردن از عقل از هفتاد سال عبادت بيشتر است [6]:

«ياعلی ساعة العالم يتكی علی فراشه ينظر فی العلم (علم) خير من عبادة سبعين سنة». [7]

يعنی بهره كسی كه گوش به زنگ فرمان و هدايت عقل نباشد و از فعاليت عقل بهره نگيرد و از اين نورافكن الهی در وجود خود ثمر و نتيجه ای به دست نياورد و آن را معطل بگذارد، حتی اگر در طی هفتاد سال زندگی همه روزها را روزه بگيرد و همه شب ها را به عبادت برخيزد، از بهره كسی كه فقط يك ساعت از فعاليت عقل بهره می برد، كمتر است. بهره گيری از عقل نيز به اين است كه واقعياتی كه از راه عقل دريافت می شود و انديشه صحيحی كه بر اثر آن در انسان پديد می آيد به كار گرفته شود. اين نوع بهره گيری از عقل است كه از عبادت هفتاد سال برتر است. [8]

خواسته عقل و خواسته شهوت

گاهی، انسان در وجود خود ميان دو امر قرار می گيرد و بين خواسته عقل و خواسته شهوتش گرفتار می شود. حتی می داند كه پاسخ دادن به خواسته شهوت دراين باره كار درستی نيست، ولی نمی داند چه بايد بكند و در تصميم مردد می شود. برای مثال، وقتی انسان در برابر پولی