عقل: كليد گنج سعادت، ص: 124

سخن علامه طباطبايی

مسأله تفسير اولين بار در زمان رسول خدا، صلی اللّه عليه و آله و سلم، مطرح شد و نخستين تفاسير هم در همان زمان پديد آمد، لذا تعداد دقيق تفسيرهای نوشته شده را نمی توان حدس زد؛ ولی علامه طباطبايی، قدّس سرّه، يك بار كه خدمت ايشان رسيده بودم می فرمودند كه اگر از زمان رسول خدا تا زمان ما، تمام تفسيرهای قرآن را جمع كنند و از من سوال كنند كه دانشمندان در طی اين هزار و پانصد سال با قرآن مجيد چه كرده اند، جواب می دهم كه همه ما فقط تا كنار دريا آمده ايم و از بيرون به دريا نگاه كرده ايم و هنوز نمی دانيم در اين دريا چه خبر است.

آری، قرآن علم خدا و جلوه گاه اسماء و صفات و افعال و ذات اوست.

قرآن كتابی است كه آيات آن با نظام آفرينش هماهنگ است و با بافت وجود انسان تناسب دارد. به طور كل، سه كتاب در اين عالم بيشتر وجود ندارد: اول، كتاب تكوين است كه كل اين بنای هستی است؛ دوم، كتاب نفس است كه وجود انسان است؛ و سوم، كتاب شرع است كه قرآن مجيد است. قرآن با همه آفرينش و با كل بافت انسان هماهنگ است؛ يعن محال است كسی دفتر آفرينش را ورق بزند و آيه ای از قرآن را بر خلاف يكی از آيات آفرينش ببيند. ازاين رو، قرآن مهم ترين منبع برای تقويت عقل است. هرچه عقل بيشتر تغذيه شود، قوی تر می شود و ديد بازتر و بصيرت بيشتر پيدا می كند. در نتيجه، دنيای باطن و آثار آن را در دنيای ظاهر ظهور می دهد. انسان، به واسطه ارتباط با قرآن، كارگاه عجيبی می شود كه نمونه بارز آن امير المؤمنين، عليه السلام، است. علی انسانی است كه عقل و روحش با مفاهيم قرآن مجيد تغذيه شده است.

به همين سبب است كه محصول اين انسان والا و اين كارگاه ملكوتی