عقل: كليد گنج سعادت، ص: 448

بر طبق اين روايت، خدا بر تمام مردم عالم دو حجت دارد: حجت ظاهری، و حجت باطنی. همين روايت اين گونه ادامه می يابد:

«فأمّا الظاهرة فالرسل و الانبياء و الائمة، عليهم السلام، و أمّا الباطنة فالعقول». [2]

باری، حجت های ظاهری پيامبران و امامان معصوم به شمار می آيند و حجت باطنی عقل های خدادادی انسان هاست. به راستی، سراسر وجود مبارك همه انبيای خدا عقل كامل، و كل وجود اعظم پيامبر اسلام، صلی اللّه عليه و آله، عقل اكمل است. در روايت ديگری آمده است:

همه رسولان خدا، در طول تاريخ، عاقل ترين انسان های زمانه خود بوده اند. [3]

شايان ذكر است، اين قاعده درباره ائمه بزرگوار شيعه، عليهم السلام، هم صدق می كند. در همين زمينه، امام صادق، عليه السلام، می فرمايند:

وقتی دوازدهمين امام ظهور بكند، عقل همه مردم دنيا كامل خواهد شد. [4]

آری، همه انسان ها دارای عقل جزئی هستند؛ اما به محض اين كه امام دوازدهم ظهور كند و به مردم نظر عنايت افكند، عقل جزئی آدميان به عقل كلی و جامع ارتقا خواهد يافت.

ميزان عقل امام عصر (ع)

مگر حضرت ولی عصر، عجل اللّه تعالی فرجه الشريف، چقدر عقل دارند؟

پاسخ اين است كه عقل امام زمان، با عقل كلی عالم (وجود مقدس حضرت حق) در رابطه است. بنابراين، قابل اندازه گيری نيست. تازه، عقل قوی تر نزد رسول خدا، صلی اللّه عليه و آله، است. خداوند می فرمايد:

«و ما ينطق عن الهوی. إن هو إلا وحی يوحی». [5]

و از روی هوا و هوس سخن نمی گويد. گفتار او چيزی جز وحی، كه به او نازل می شود، نيست.