عقل: كليد گنج سعادت، ص: 424

لقمان حكيم، صاحب عقل كلی

خداوند در قرآن مجيد، برای معرفی يكی از چهره های باارزش و والا مقام در اين زمينه، به زندگانی لقمان حكيم پرداخته است. لقمان از اهالی سودان، جزو گروه سياه پوستان و بردگان، و از هم روزگاران حضرت داوود، عليه السلام، بوده است. امتياز اين انسان بزرگ در اين بود كه گوش شنوايی داشت و عاشق حق و معرفت بود. از وی نقل كرده اند كه در كنار اهل معرفت زانو زده، از طريق گوش شنوای خود به تغذيه عقل پرداخته، و آن عقل مورد نظر حضرت حق را به دست آورده است. در نتيجه، لقمان قلب روشنی پيدا كرده و به تدريج، اين قلب چشمه جوشان حكمت های الهی شده است.

در روايتی به نقل از پيامبر اكرم، صلی اللّه عليه و آله، لقمان رعايت شش عنصر را عامل توفيق خود برشمرده است:

الف. صداقت در گفتار

راستگويی كار مشكلی به نظر می رسد، اما شدنی است. گاهی خيلی تلخ خواهد بود، اما قابل تحمل است. روزی، از يكی از خيابان های تهران عبور می كردم، ناگهان، فرش فروشی مرا صدا زد و گفت: فلان جوان را می شناسيد؟ گفتم: شناخت كاملی ندارم، شناخت من اندك است. گفت:

چند روز قبل، برای خواستگاری از دختر من به منزل ما آمدند. وقتی جوان را ديدم و با او گفتگو كردم، بسيار باوقار و وزين به نظر آمد.

بنابراين، قرار گذاشتيم كه يك شب با نزديكانش برای «بله برون» به خانه ما بيايند. اما در شب «بله برون»، كه اقوام و آشنايان عروس و داماد در منزل ما گرد آمده بودند، مسأله ای پيش آمد و در نتيجه مراسم به هم خورد و ازدواج سر نگرفت. هرچند جوان بسيار برازنده ای بود، اما من از