عقل: كليد گنج سعادت، ص: 450
«الذی جعل لكم الارض فراشا و السماء بناء و أنزل من السماء ماء فأخرج به من الثمرات رزقا لكم فلا تجعلوا للّه أندادا و أنتم تعلمون». [8]
آن خدايی كه برای شما زمين را گسترد و آسمان را برافراشت و فرو باريد از آسمان آبی كه به سبب آن بيرون آورد ميوه های گوناگون برای روزی شما. پس كسی را مثل و مانند او قرار ندهيد، در صورتی كه می دانيد خدا ذات بی مثل و بی مانند است.
آری، در اين عالم، همه انسان ها به دو نيروی بسيار عمده مجهّز شده اند: 1. توان درك مفاهيم قرآن با به كارگيری عقل؛ 2. قدرت انتقال معرفت و حيانی حاصل به تمام اعضا و جوارح (چشم، گوش، زبان، دست، پا، شكم و شهوت، قلب، و روح). بر اين اساس، پروردگار انتظار دارد انسان از اين دو نيروی خدادادی به منظور دستيابی به كمال بشری اش بهره ببرد. البته، خداوند از انسان ها نمی خواهد همگی به اندازه امير مؤمنان، عليه السلام، به درك مفاهيم قرآن نائل آيند، بلكه می گويد هركس بايد به اندازه داشته های خود به فهم قرآن دست يابد. خداوند در قرآن می فرمايد:
«لا يكلف اللّه نفسا الا وسعها». [9]
خدا هيچ كس را تكليف نكند، مگر به قدر توانايی او.
از عقل جزئی تا عقل كلی
عقل جزئی بشر می تواند به زيباترين وضع ممكن در ركاب قرآن، انبيا و ائمه قرار بگيرد و از نور قرآن، نبوت، و امامت برخوردار و به عقل كلی و كامل تبديل بشود، البته، در حدی كه صاحب عقل جزئی شايستگی آن را دارد. به راستی، اگر انسان بدين مرتبه تعالی يابد، به حقايق پنهان عالم دست خواهد يافت و حجت خدا در همه زمينه های زندگی بر او تمام خواهد شد. خداوند متعال می فرمايد:
