عقل: كليد گنج سعادت، ص: 429

ب. امانتداری

زيباترين مطلب در اين زمينه، سخن امام زين العابدين، عليه السلام، است كه می فرمايند: اگر شمر خنجری را كه با آن سر پدرم را جدا كرد پيش من به امانت بگذارد و روزی به در خانه ام بيايد و آن امانت را بخواهد، بی چون و چرا خنجر را به او خواهم داد. [6] يعنی ما خاندان پيامبر حاضر نيستيم، حتی به اندازه يك فولاد سبك وزن، به شخصی مثل شمر خيانت كنيم. خداوند در قرآن كريم می فرمايد:

«إن اللّه يأمركم أن تؤدوا الامانات إلی أهلها و إذا حكمتم بين الناس أن تحكموا بالعدل إن اللّه نعما يعظكم به إن اللّه كان سميعا بصيرا» [7]

خدا قاطعانه به شما فرمان می دهد كه امانت ها را به صاحبانش بازگردانيد و هنگامی كه ميان مردم داوری می كنيد، به عدالت داوری كنيد. يقينا فرمان بازگردانيدن امانت و عدالت در داوری نيكو چيزی است كه خدا شما را به آن موعظه می كند؛ بی ترديد خدا همواره شنوا و داناست.

حال، در اين عالم، چه چيزهايی امانت خدا به شمار می آيند؟ بر اساس آيات قرآن، قدرت و حكومت امانت است. هم چنين، قرآن و اهل بيت، عليهم السلام، امانت هستند. به علاوه، تك تك اعضای بدن انسان ها امانت های خدا به ايشان محسوب می شود و نبايد به آن ها خيانت شود.

اتفاقا، در اين زمينه، در نوشته های مرحوم فيض كاشانی، روايت لطيفی به چشم می خورد: وقتی طفل از مادر متولد و جدا می شود، پروردگار بلافاصله به طفل می گويد: چشم، گوش، زبان، دست، پوست و ... را سالم و پاك به تو دادم، آلوده نيست و كثيف و خراب نشده است، هنگام مرگ نيز به همين شكل از تو می خواهم. [8]

ج. پرهيز از كارهای بيهوده

لقمان می گويد: وقتم را با پرداختن به كارهای بی نتيجه، بيهوده و بی منفعت تلف نكردم. يا در طاعت حق يا در خدمت خلق بودم، يا فكر كردم يا خواندم، و يا تحصيل كردم يا تعليم دادم.