عقل: كليد گنج سعادت، ص: 212

چيست؟ چند ميليارد واقعيت در عالم داريم، چه تعداد ملائكه و موجود زنده غيبی و شهودی داريم؟ ارزش اين انسان بالاتر از همه آن ها است.

وگرنه انسان منهای خدا بدنی بيش نيست كه اگر حلال گوشت هم بود و او را در ترازو می گذاشتند، قيمتش بيش از قيمت يك گوسفند نمی شد. كسی كه به درجه خير البريّه رسيده است غير از آن تفاوت عامی كه انسان باخدا با انسان بی خدا از نظر ارزشی دارد، توليداتشان هم متفاوت است و عملی توليد می كند كه جزايش اين است:

«جزاءهم عند ربهم جنات عدن تجری من تحتها الانهار خالدين فيها أبدا رضی اللّه عنهم و رضوا عنه ذلك لمن خشی ربه». [9]

كسی جز خدا محتوای اين آيه را نمی تواند به درستی تبيين كند. در قرآن می خوانيم:

«فلا تعلم نفس ما أخفی لهم من قرة أعين جزاء بما كانوا يعملون». [10]

پس هيچ كس نمی داند چه چيزهايی كه مايه شادمانی و خوشحالی آنان است به پاداش اعمالی كه همواره انجام می داده اند، برای آنان پنهان داشته اند.

كلمه نفس در اين آيه نكره است و افاده عموم می كند؛ يعنی هر صاحب حياتی را كه در عالم وجود دارد شامل می شود. تمامی انبيا و اوليای خدا (حضرت ابراهيم، موسی، عيسی، يوسف، رسول گرامی اسلام، امير المؤمنين، عليهم السلام) نفس هستند. پس، حتی اينان نيز خبر ندارند كه خداوند برای انسان باخدا چه اجر و ذخيره ای قرار داده است.

احدی جز خدا از اين مساله خبر ندارد، دليلش اين است كه امكان خبردار شدن از آن نيست.

سخن حضرت ابراهيم با ملك الموت (ع)

مرحوم ملا محسن فيض كاشانی در كتاب شريف شافی خود حديثی از