عقل: كليد گنج سعادت، ص: 61

ملكوتی است كه پروردگار عالم برای پرواز آن دو فضا قرار داده است:

مجموعه فضای فيزيكی و فضای متافيزيكی عالم يا به تعبير قرآن مجيد:

كل فضای دنيا و كل فضای آخرت.

قرآن مجيد و روايات همه انسان ها (مرد و زن) را بر اساس بهره گيری از عقل به دو قسمت كرده اند: مردان و زنانی كه اين سرمايه عظيم را به كار می گيرند، و مردان و زنانی كه اين سرمايه را در زندان هوی و هوس خود حبس می كنند و می گويند: ما كاری به فرمان عقل و انديشه نداريم.

اين در حالی است كه انديشه، از آن رو كه مركب از نور و معرفت و قدرت و مشيت حق است، محصول عجيبی است كه فرمان های مهمی می دهد. آن ها كه با عقل كاری ندارند اين فرمان ها را نمی شنوند، ولی آن ها كه با عقل در ارتباطاند نقش اين محصول را درك می كنند و ندای آن را می شنوند و از آن در جای جای زندگی بهره می برند.

عقل و تمييز صدق از كذب

امام صادق، عليه السلام، می فرمايند: از جمله فعاليت های عقل در انسان اين است كه فرد صادق را تصديق و شخص كاذب را تكذيب می كند. [12]

حال، سوال اين است كه صادق چه كسی است تا حكم عقل را درباره اش اجرا كنيم و كاذب كيست؟ دراين جا، ذكر نمونه ای تاريخی خالی از لطف نيست.

اولين دعوت علنی پيامبر اكرم

روزی، رسول خدا، صلی اللّه عليه و آله و سلم، بر دامنه كوه ابو قبيس [13] ايستاد و خطاب به مردم مشرك و بت پرست مكه فرمود: ای مردم، چند سال است مرا می شناسيد؟ گفتند: چهل و پنج يا چهل و چهار سال. [14] فرمود:

عيبی كه در اين چهل و اندی سال در من ديديد چه بود؟ گفتند: عيبی