عقل: كليد گنج سعادت، ص: 195
پی نوشت:
[ (1). روم، 7.]
[ (2). دراين باره سه كتاب مفيد وجود دارد: زنبور، موريانه، و مورچه. هرسه از تاليفات موريس مترلينگ كه انسان را با زندگی عجيب اين سه موجود آشنا می كند.]
[ (3). توضيح اين مطلب مقدماتی لازم دارد. نخست اين كه در روايات مفهوم علم با آنچه امروزه به آن علم گفته می شود فرق دارد. در روايات آمده است:
- رسول اللّه صلی اللّه عليه و آله: كنز العمال، ح 2865.
- عنه صلی اللّه عليه و آله: كافی، ج 1، ص 32، ح 1.
- الإمام الكاظم عليه السلام: كشف الغمة، ج 3، ص 45.
- الإمام علی عليه السلام: و: غرر الحكم، ح 8601، 6869.
- الإمام علی عليه السلام: بحار الانوار، ج 1، ص 218، ح 42.
- رسول اللّه صلی اللّه عليه و آله: بحار الانوار، ج 1، ص 220، ح 52.
از تفاوت موجود در اين روايات دانسته می شود كه هر علمی كه در راستای رشد عقل نباشد گمراهی است. ازاين رو، علم آن است كه منشأ شناخت و هدايتی باشد. در اين ميان، بعضی علوم برتر از بعض ديگرند كه علم دين، پزشكی، زبان، و نجوم به لحاظ منفعتی كه دارند بيشتر مورد توجه اند. نكته در اين است كه هركس در كنار علوم مفيد برای زندگی در دنيا از علمی كه هدايت او را در بر دارد خالی يا بدان بی توجه باشد ساير دانسته هايش نيز بی فايده اند و اين سبب تفاوت علم با فضل است.]
[ (4). نحل، 125.]
