عقل: كليد گنج سعادت، ص: 59
عقل مسموع تبديل كند. برای تبيين بهتر مطلب، بايد گفت: قدرت درك انسان در يك سالگی به مراتب از قدرت دركش در شش ماهگی بيشتر است. اين بدان معناست كه عقل مسموع در انسان همواره در حال رشد است. اين قدرت در دو سالگی بيشتر از يك سالگی است تا آن كه در چهل سالگی به اوج خود می رسد. [7]
البته، اين رشد در همه انسان ها يكسان نيست و بسته به شخصيت و موقعيت افراد تفاوت می كند. در نهايت، قاعده كلی اين است كه هركس بيشتر در صدد به كارگيری عقل باشد و توجهش به مسائل، خواه مسائل طبيعی و خواه الهی، بيشتر باشد نيروی عقلش نيز بيشتر است. به همين سبب است كه امام صادق، عليه السلام، می فرمايد خداوند متعال عقل پيغمبران خويش را از عقل مجموع مردم زمان آنان كامل تر قرار داد. [8] به طور قطع، كمال عقل انبيا نيز به دريافت های آن ها مربوط بوده است؛ حال يا دريافت هايی كه از طريق دل داشته اند يا آن دريافت هايی كه از راه حواس ظاهر داشته اند.
انس با اهل معرفت
از لقمان حكيم [9] نقل شده است كه به پسرش فرمود: من، از ابتدای جوانی تاكنون، نزديك به چهل هزار نفر از اهالی معرفت را ملاقات كرده در خدمت آنان زانو زده و به سخنانشان گوش داده ام. مسلما، هدف ايشان از اين ملاقات ها نيز تغذيه عقل بوده است نه صرف همنشينی.
پس، تعجبی ندارد اگر لقمان به اين درجه از آگاهی و معرفت رسيده است، زيرا به واسطه ارتباط با اهل معرفت، نيروی آن چهار هزار انسان معنوی به لقمان منتقل شده و او را به اين درجه از عقلانيت رسانده است. در قرآن مجيد می خوانيم:
