عقل: كليد گنج سعادت، ص: 95

می گردند. [4] ماده وجود انسان ها، ماده وجود حيوانات، درياها، معدن ها و كوه هاهمه از خاك است. اين مجموعه خاكی هم ماده اوليه اش دخان است و هستی كل موجودات عالم در اصل به دخان بازمی گردد. پس، همه موجودات عالم در اصل يك حقيقت دارند و آن اراده وجود مقدس حضرت حق است. [5] نتيجه آن كه مجموعه هستی، به شكل فعلی اش، در اراده حضرت حق مستغرق و فانی است:

«و ليس فی الدار غيره ديّار». [6]

تا اين جا دانستيم كه حقيقت يكی است و تنها جلوه ها مختلف است و ما با تمام حيوانات عالم در ذات آفرينش مشترك هستيم. انسان و حيوان نيز با نباتات مشترك اند، و هرسه اين ها با جمادات، از كوه ها گرفته تا اكسيژن و نيروژن و آسمان ها و ...، در دخان مشترك اند كه حقيقت واحد خلقت است. اين حقيقت واحد نيز خود تجلی اراده وجود اقدس پروردگار است؛ يعنی پروردگار بدون نقشه و بدون اين كه ماده سابقه ای در وجود داشته باشد دست به آفرينش و خلقت زده و گاز و دخان را نيز فقط با اراده خود به وجود آورده است. بنابراين، پيش از دخان چيزی نبوده و ماده ديگری وجود خارجی نداشته است:

«كان اللّه و لم يكن معه شی ء». [7]

تنها خدا بود و هيچ چيز ديگری با او نبود.

وقتی اراده عاشقانه پروردگار بر اين تعلق گرفت كه نظامی به نام هستی را به وجود بياورد، اراده خود را تجلی داد (به صورت دخان).

بعد، ميلياردها سال به اين گاز در هم پيچيده فرصت داد تا اين نظام با عظمت هستی به وجود بيايد.