عقل: كليد گنج سعادت، ص: 86

[يكی از نظريات فقهی حاج آقا رحيم ارباب وجوب عينی نماز جمعه بود. شهيد مطهری می گويد: «روزی در اصفهان به خدمت ايشان رسيدم و موضوع نماز جمعه به ميان آمد. ايشان می گفتند: نمی دانم شيعه چه وقت می خواهد عار ترك نماز جمعه را از خود بردارد و جلوی شماتت ساير فرق اسلامی را، كه ما را به عنوان تارك نماز جمعه ملامت می كنند، بگيرد».

حوزه درس ايشان نيز مجمع فضلا و دانشمندان روزگار بود و شاگردان بسياری از آن برخاستند كه از ميان آن ها می توان به استاد جلال الدين همايی، سيد مصطفی بهشتی نژاد، ملا هاشم جنتی، شيخ محمد باقر صديقين و بسياری از بزرگان ديگر اشاره كرد.

حاج آقا رحيم ارباب دو سه سال آخر عمر نابينا شد. وقتی از ايشان پرسيدند: پس از اين همه عمر آيا ادعايی هم داريد يا نه؟ ايشان فرمودند: در مسائل علمی هيچ ادعايی ندارم، اما در مسائل شخصی خود دو ادعا دارم: يكی آن كه به عمرم غيبت نگفتم و غيبت نشنيدم و دوم آن كه در طول عمر چشمم به نامحرمم نيفتاد.

در احوال شخصی ايشان نقل است كه فرموده بود: برادرم با همسرش چهل سال در منزل ما بودند و در اين چهل سال يك بار هم همسر برادرم را نديدم.

ايشان تا پايان عمر به پيروی از استاد خود جهانگيرخان از گذاشتن عمامه پرهيز كردند و خود را شايسته اين مقام نمی دانستند، حال آن كه اگر كسی با ايشان محشور بود، لياقت ايشان را از همه بيشتر می ديد. حاج آقا رحيم رمز يك قرن زندگی خود را اين گونه بيان كردند: «من هيچ وقت بدخواه كسی نبودم».

آقا رحيم از مسائل سياسی زمان خود نيز غافل نبود و در زمان استقلال الجزاير فتوايی جهت كمك به مسلمانان و ملت الجزاير صادر كرده بودند.

ايشان در 18 ذی الحجه 1396 هجری قمری در روز عيد غدير دارفانی را وداع گفتند.

شاگردش استاد همايی در تاريخ فوتش سرود: «جان علم از تن جهان رفته». قبر شريفش در تخت فولاد اصفهان، زيارتگاه است.

در اخلاق نيكوی ايشان حكايات زيادی وارد شده است كه در اين جا به يك مورد از آن اشاره می كنيم كه برای مبلغان گرامی می تواند درسی بزرگ باشد. آقای دكتر محمد جواد شريعت درباره ايشان می گويد: سال يكهزار و سيصد و سی و دو شمسی بود. من و عده ای از]