عقل: كليد گنج سعادت، ص: 385

[سالگی همراه مادرش با كاروانی زيارتی به عراق رفت. چند سالی در كربلا در محضر آيت اللّه فاضل اردكانی بود و پس از آن با راهنمايی استادش به سامرّا و به محضر ميرزای شيرازی رفت. ميرزای شيرازی مرجع زمان و سرپرست حوزه علميه سامرّا بود. وی از آن جا كه به آيت اللّه اردكانی احترام زيادی می گذاشت شيخ عبد الكريم را مورد توجه قرار داد. می گويند وقتی مرحوم ميرزا نامه فاضل اردكانی را خواند به شيخ عبد الكريم گفت: «من به شما اخلاص پيدا كردم»، و او را در منزل خود جای داد. حائری پس از اين كه به اجتهاد رسيد از اين دوران به نيكی ياد كرده و از خاطرات خانه ميرزا اين گونه می گويد: سرداب خانه ميرزا هم محل مطالعه ام بود و هم محل استراحتم و در ماه رمضان سحری را نيز در آن جا می خوردم، امّا برای افطار به خانه ميرزا باز نمی گشتم، بلكه به علت گرمای طاقت فرسای هوا، به سوی فرات رفته، آب مفصلی می خوردم و شنا می كردم.

شيخ عبد الكريم دوازده سال در سامرا به تحصيل پرداخت و در اين مدت از درس های فقيهانی چون آيت اللّه سيد محمد فشاركی و آيت اللّه نوری نيز سود برد.

شيخ عبد الكريم پس از هجرت ميرزای شيرازی از سامرا همراه ايشان به نجف و پس از مدت كوتاهی از آن جا به كربلا رفت. اين جا بود كه او لقب حائری را برای خود برگزيد (حائر در لغت به گودالی گفته می شود كه در آن آب جمع می شود.

زمين كربلا را حائر می خوانند.)

آيت اللّه حائری در اين مدّت دو درس عمده خارج اصول و خارج فقه را آموزش می داد و باقی اوقاتش را در اختيار طلاب قرار داده بود و علاوه بر اين ها، چون آيت اللّه ميرزا محمد تقی شيرازی، مرجع تقليد شيعه، احتياطات خود را به ايشان ارجاع داده بود، پاسخگويی به مسائل دينی مردم را نيز عهده دار بود.

ايشان در 1293 ش، هنگامی كه دامنه آشوب های ضد انگليسی در بين النهرين به شهر كربلا نيز كشيده شد، به دعوت مردم سلطان آباد (اراك امروزی) به ايران بازگشت و تا سال 1301 ش در حوزه علميه اراك بود. آيت اللّه حائری به مدّت ]