عقل: كليد گنج سعادت، ص: 19

[گرديد. مرحوم شيخ مرتضی انصاری نيز به عنوان تيمن و تبرك در درس صاحب جواهر شركت می جست.

شيخ محمد حسن نجفی در 25 سالگی نگارش كتاب بی همتای جواهر الكلام در شرح كتاب شرايع الكلام محقق حلی را آغاز كرد كه در سال 1254 به پايان رسيد. اين دائره المعارف فقه شيعه ثمره 32 سال تلاش شبانه روزی اوست كه به قول علامه سيد محسن امين (1371 ق) در فقه اسلام كتابی بسان آن نيست. جواهر كتابی است كه از نظر دارا بودن آرا و گفته های علماء، همراه با دليل های آنان بی نظير است و از نظر جامع بودن به اقوال پيشينيان و متاخرين مورد استقبال و رغبت اهل علم و پژوهندگان علم فقه بوده و برای همين بارها به زيور طبع آراسته شده است: پنج بار در ايران در 6 جلد با چاپ سنگی چاپ شده و در بين علما و دانشمندان توزيع گرديده است، و اخيرا چندبار در ايران و لبنان و عراق با چاپ حروفی در 43 جلد تجزيه شده و در چندين هزار نسخه چاپ شده و در اختيار دانشمندان اهل فن قرار گرفته است. ويژگی های اين كتاب به شرح زير است:

1. در برداشتن اقوال و آراء بزرگان فقه و استدلال های علما و دانشمندان قبلی. لذا وجود آن در كتابخانه، فرد را از بيشتر كتاب های فقهی بی نياز می سازد.

2. دارا بودن فروع نادر فقهی كه در اغلب كتاب ها مورد غفلت يا بی توجهی قرار گرفته است. ازاين رو، جواهر هم جامع مسائل اساسی و هم مسائل فرعی و جزئی است.

بدين ترتيب، كتاب جواهر يكی از نوادر و غرائب روزگار است كه هم تاليف و هم مطالعه آن عمر بابركتی می طلبد.

ايشان علاوه بر كتاب جواهر كتاب های ديگری نيز نوشته است كه عبارتند از: 1. نجاة العباد فی المعاد: درباره احكام طهارت و نماز. 2. هدايه الناسكين: درباره احكام حج. 3.

رساله ای در احكام خمس و زكات. 4. رساله ای در احكام روزه كه به فارسی ترجمه شده.

5. رساله ای در احكام ارث. 6. مقالاتی پيرامون اصول فقه. صاحب جواهر تا آخرين لحظات عمر به تاليف مشغول بود. در اواخر عمر تصميم به شرح كتاب قواعد علامه گرفت كه موفق به انجام آن نشد.]