عقل: كليد گنج سعادت، ص: 165

ديدم كاری از اين بالاتر و سرمايه ای از اين بهتر هم هست. گفت:

چيست؟ گفت: تحصيل علم. گفت: باشد، برو! ملا صدرا شروع به درس خواندن كرد، اما مدتی بعد آمد و گفت: من بايد بروم اصفهان از سه استاد استفاده كنم: شيخ بهايی [16]، ميرفندرسكی [17] و جناب ميرداماد [18] پدر گفت: ما كه از تو گذشتيم و وقف خدايت كرديم. برو! او به اصفهان رفت و از اين سه استاد بهره ها برد و سرانجام، فلسفه را با عرفان در آميخت. او فلسفه مشّاء و حكمت اشراق را با هم آشتی داد و هفت صد قاعده اصيل در فلسفه و حكمت كشف كرد و مبحث حركت جوهری را در كل هستی طرح كرد. در وصف بزرگی اين مرد همين بس كه آنچه را صدر المتالهين در قرن يازده هجری بنا نهاد، اينشتين [19] به عنوان قاعده های رياضی و فيزيك اعلام كرد. برخلاف باور جهانيان، اينشتين كاشف نظريه نسبيت نيست، زيرا اين نظريه را ملا صدرا سال ها پيش از او مطرح كرده است. كافی است كتاب دو فيلسوف شرق و غرب:

صدر المتالهين و اينشتين را كه در زمان ما نوشته شده بخوانيد، تا باور كنيد كه چهارصد سال قبل از اينشتين، آنچه را كه او به عنوان قواعد فيزيك طرح كرده، صدر المتالهين توضيح داده و تفسير كرده است.

*** مطالبی كه درباره ملا صدرا گفته شد مقدمه ای بود برای اين كه بگويم اين مرد بزرگوار كتاب مهمی دارد، به نام شرح اصول كافی كه در آن روايات جلد اول و دوم اصول كافی را شرح داده و در شرح آن ها سنگ تمام گذاشته است. ايشان در اوايل اين كتاب رواياتی را كه از اصول كافی نقل كرديم به طرزی خارق العاده شرح كرده است.