عقل: كليد گنج سعادت، ص: 140

[سخن می گفت، تسلط و تبحّرش آشكار می شد. يكی از شاگردانش، سيد رضا سيادت موسوی می گفت: «غير ممكن بود حاجی لب به سخن بگشايد و از نهج البلاغه چيزی بر زبان نياورد».

آيت اللّه سيد اسماعيل هاشمی نيز گفته است: «آيت اللّه حاج ميرزا علی آقا شيرازی از بزرگ علمايی است كه در ميان اهل علم و همه مردم قداست وافری داشت. در همان اوقات نخستين كه برای تحصيل علوم دينی به اصفهان آمدم، از محضر اين بزرگمرد استفاده می كردم. به خصوص كه در بيان نهج البلاغه تخصصی خاص داشتند و قطع نظر از تبحر در ادبيات و خطب شريف، آن معنويتی كه در خطبه ها نهفته بود از سيمای اين انسان وارسته مشاهده می گرديد».

حاج ميرزا علی آقا شيرازی، به موازات تدريس، از كاوش در منابع قرآنی، روايی و نيز آثار سلف غافل نبود كه تصحيح و احيای تفسير تبيان شيخ طوسی، زاد المعاد مجلسی، و من لا يحضره الطبيب رازی از نمونه های آن است.

وقتی آيت اللّه بروجردی تصميم گرفت كلاس اخلاقی در حوزه علميه قم برگزار كند، با وجود آن كه اشخاص برجسته ای در قم بودند، حاج ميرزا علی آقا را برای اين منظور به قم دعوت كرد. از عوامل عمده توفيق حاجی در رسيدن به كمالات معنوی انجام فرائض دينی، عبادات و مستحبات و پرهيز از محرمات، و مداومت بر ادعيه و زيارات بود. در مدرسه صدر چون به نماز می ايستاد، با وجود اين كه می خواست در خفا نماز بخواند و از امامت جماعت پرهيز داشت، هنوز در ركعت اول بود صحن و ايوان مدرسه از نمازگزار پر می شد. شهيد مطهری می گويد: اين پيرمرد با حالی عجيب سوره و الفجر را می خواند و وقتی به اين آيه می رسيد؛ «و جی ء يومئذ بجهنم» ديگر منقلب می شد و اشك هايش می ريخت، درست مثل مرغی كه پرپر بزند.

حاجی به دنيا اعتنايی نداشت، اما حالات زاهدانه او را از وضع محرومان غافل نمی كرد و رسيدگی به دردمندان جزو برنامه هايش بود. اقشار گوناگون مبالغی را به عنوان سهم امام به وی می دادند، ولی او در مسير بين محل درس تا منزل همه پول ها را به نيازمندان می داد و چون به خانه می آمد، ديگر ديناری با خود نداشت.

وقتی مشغول تدريس شد، گاه در باغچه مدرسه صدر و روی خاك می نشست. خانه مسكونی اش به عيالش، كه از سادات بود، تعلق داشت. آيت اللّه ميرزا اسد اللّه جوادی گفته ]