عقل: كليد گنج سعادت، ص: 303

سازندگان جهنم خود مردم هستند و اين موضوع ربطی به خود ندارد.

جلوه دهنده همه عنايات خداست و اين ربطی به مردم ندارد. در عوض، جهنم سازی مربوط به خود مردم است و ربطی به خدا ندارد. اين مردم هستند كه روی حقيقت ابراهيمی خود پوشش نمرودی می گذارند و حقيقت موسوی خود را با حجاب فرعونی مخفی می كنند. آن ها روی حقيقت احمدی خود پوشش ابو جهلی می گذارند و، به همين دليل، آتش افروخته می شود. در حقيقت، جهنم ساخته خود مردم است و آن را با كارها و با دست خود می سازند. نكته مساله در اين است كه خداوند، در قرآن، بهشت را به خود نسبت می دهد:

«فادخلی فی عبادی و ادخلی جنتی». [14]

اما جهنم را به خود نسبت نمی دهد. ازاين رو، در قرآن عباراتی چون «ناری» و «جهنمی» وجود ندارد، زيرا آتش افروز در واقع خود مردم هستند؛ حتی آن جا كه خداوند می فرمايد:

«ان عذابی لشديد». [15]

سخن پروردگار در باب كفران نعمت است. در حقيقت، می خواهد بگويد: عامل ايجاد عذاب خود مردم هستند. من بايد كليد برف و باران را خاموش كنم تا نيايد، اما مردم وسيله ساز خاموشی اين كليد هستند.

درست است كه مردم با زبان خود از من می خواهند كليد خاموشی را نزنم، اما گناهانشان می گويد كليد نعمت ها را خاموش كنم تا به سوی آن ها حركت نكند، زيرا اعمال هم مانند زبان درخواست هايی دارند. اين هم نوعی دعاست، اما دعای برعكس و خطا و اشتباه؛ زيرا كسی كه گناه می كند به پروردگار می گويد: رابطه خود را با من قطع كن، لطف خود را از من بردار، رحمت خود را از من منع كن. اين طبيعت گناه است. مقام