عقل: كليد گنج سعادت، ص: 198
[بر ضد وی شدت بخشيد. او حتی كوشيد از نيروی ايرانيان آزاديخواهی كه در استانبول ساكن بودند، برای تقويت نبرد با خودكامگی محمد علی شاه استفاده كند. هم چنين وقتی آگاه شد كه محمد علی شاه قصد دارد با گرو گذاردن جواهرات سلطنتی از دولت روسيه وامی دريافت كند، طی تلگرامی برای «انجمن سعادت ايرانيان» كه توسط گروهی از ايرانيان آزاديخواه در استانبول تشكيل يافته بود، از آنان خواست «به توسط سفراء و جرايد رسميه دول معظمه» رسما اعلام دارند كه به موجب اصل 24 و 25 «نظامنامه اساسی»، دولت ايران حق هيچ گونه معاهده و استقراض بدون امضای پارلمان ندارد و نيز جواهرات موجود در خزانه تهران متعلق به ملت ايران است و هرگاه وامی به محمد علی شاه داده شود، ملت آن را معتبر نخواهد شمرد و در برابر آن مسئوليتی نخواهد داشت. پس از آن آخوند طی اعلاميه ای كه ميرزا حسين تهرانی و شيخ عبد اللّه مازندرانی نيز آن را امضا كردند، از مردم ايران خواست كه از پرداختن ماليات به مأموران محمد علی شاه خودداری كنند و در سرنگون ساختن حكومت او بكوشند. اين 3 تن، همچنين طی اعلاميه ای، از انقلابيون مسلمان قفقاز، تفليس و مناطق ديگر خواستند كه به كمك انقلابيون تبريز بشتابند و به استبداد قاجاريه پايان دهند.
اسناد وزارت خارجه انگلستان حاكی از آن است كه دولت های روس و انگليس در اين دوران با يكديگر توافق كرده بودند كه به منظور آرام ساختن مردم، شاه را به قبول نوعی مشروطيت صوری وادارند و از سوی ديگر، همه تلاش خود را برای دور ساختن علمای دينی از منازل فعاليت سياسی به كار برند. ازاين رو، دو دولت طی يك يادداشت مشترك از آخوند و ساير رهبران مشروطه خواه مقيم عراق خواستند كه فعاليت سياسی خويش را متوقف كنند و رهبران گروه های مشروطه خواه داخل كشور را به ميانه روی فرا خوانند. در اين يادداشت هم چنين آمده بود كه پايان بخشيدن به فعاليت های سياسی به سود خود مجتهدان خواهد بود. علما به اشاره تهديدآوری كه در اين يادداشت بود، وقتی ننهادند و به ويژه آخوند هم چنان آشتی ناپذير باقی ماند. از اين تاريخ، در رسانه های گروهی انگلستان مطالبی شديدا خصمانه بر ضد آخوند انتشار يافت. در همين ايام، علمای نجف تحت رهبری آخوند تصميم گرفتند به منظور كسب آگاهی بيشتر از كيفيت نبرد مشروطه خواهان ايران و شرايط كار و نيز رهبری مشروطه خواهان از نزديك، دسته جمعی به ايران سفر كنند، اما وقتی به كربلا رسيدند آگاهی يافتند كه نيروهای سپهسالار تنكابنی و سردار اسعد]
