عقل: كليد گنج سعادت، ص: 352

[اخلاق و كرامات شيخ محمد بهاری: اسرار الهی در دل تابناك بهاری موج می زد.

آن بزرگوار از حيث اخلاق، متواضع و مؤدب بود و در حفظ آداب معاشرت و سعة صدر، سعی بليغ می نمود. بهاری در اخلاق، حسن رفتار، حلم، بردباری و خوش خلقی، از بين شاگردان مرحوم آخوند، زبانزد و نمونه بود. او در نجف، شيوه تربيتی استادش را ادامه داد. بسياری از عالمان و تاجران ايرانی، عرب و هندی شيوه سلوك و خودسازی را از او طلب می كردند، وی نيز با كمال گشاده رويی و مهر و محبت، شفاهی يا كتبی آنان را هدايت و ارشاد می نمود و بدين ترتيب مكتب آخوند را استمرار و تداوم می بخشيد. ميرزا جواد آقا ملكی تبريزی كه از بزرگان اهل معرفت زمان خويش بود، درباره استاد خويش، آخوند همدانی می نويسد: در يك برخورد اعجاب انگيز، مرحوم آخوند يك فرد منحرف را دگرگون می ساخت.

گويند: آقايی آمد نزد مرحوم آخوند و ايشان او را توبه دادند. در عرض 48 ساعت بعد، وقتی كه آن مرد آمد به گونه ای متحوّل شده بود كه باورمان نمی شد كه اين همان آدم چند ساعت پيش باشد.

آيت اللّه شيخ محمد بهاری همانند استاد گرانقدرش بود. او در همان برخورد اول، طرف مقابل را مجذوب و شيفته خود می ساخت. روزی در نجف اشرف، رهگذری جسارتی به طلاب می نمايد. طلبه ها در صدد پاسخ به توهين او بر می آيند، امّا بهاری می گويد: او را به من واگذاريد. بهاری به رهگذر می گويد: آيا نخواهی مرد؟ آيا وقت آن نرسيده كه از خواب غفلت بيدار شوی؟ آن مرد نگاهی به پشت خود می كند و خطاب به بهاری می گويد: چرا، چرا! اتفاقا موقعش فرا رسيده است! او در حضور بهاری توبه می كند و تحول و انقلابی درونی در او پيدا می شود.

شاگردان: شيخ محمد بهاری در حوزه علميه نجف، ضمن تحصيل علوم دينی، به تدريس نيز مشغول بودند. عارف فرزانه، شيخ لطيف بهاری (فرزند ملا درويش) از شاگردان او بود. شيخ لطيف از عارفان و عالمان ربّانی زمان خود به شمار می رفت.

بهاری در ملاقات با اهالی شهر بهار، از معنويت و زهد و عرفان وی بسيار تعريف ]