عقل: كليد گنج سعادت، ص: 142

[داشت و از كسانی بود كه سوگند خوردند پس از مهاجرت پيامبر اسلام به مدينه جان و مال خود را فدای او كنند. وی در غزوه بدر حضور داشت و در غزوه احد به شهادت رسيد.

پيامبر اسلام، هنگام دفن شهدای احد، كسانی را كه بيش از ديگران قرآن فرا گرفته بودند زودتر به خاك می سپرد. پيامبر دستور داد «عبد اللّه بن عمرو» را با «عمر بن جموح» در يك جا دفن كنند، زيرا ميان آنان در حال حيات صفا و صداقت كم نظيری برقرار بود.

مورخان از حضور جابر با پدرش در بيعت عقبه دوم در سال 13 بعثت خبر داده اند. وی كم سال ترين ناظر بيعت اوسيان و خزرجيان با پيامبر اسلام بوده و احتمالا در آن هنگام 16 سال داشته است. پس از هجرت پيامبر اسلام به مدينه، جابر از كسانی بود كه در بيشتر غزوه ها حضور داشت و فقط در غزوه بدر و احد غايب بود؛ گرچه برخی گفته اند كه او در غزوه بدر آب رسان بوده است. در سال 3 هجرت و پيش از غزوه ذات الرقاع، جابر با بيوه ای به نام سهيمه، دختر مسعود بن اوس، ازدواج كرد تا بتواند پس از شهادت پدرش، از 9 خواهر خود بهتر سرپرستی كند. در اين هنگام، جابر با مشكلات مالی دست به گريبان بود و ديونی از پدر خود بر عهده داشت. چندی بعد، در راه بازگشت از غزوه ذات الرقاع (سال چهارم هجرت) پيامبر اسلام جويای حال جابر شد و آبرومندانه مشكل مالی او را برطرف و برای وی استغفار كرد. جابر بن عبد اللّه انصاری در روايات مختلف در 19 يا 17 يا 18 غزوه شركت كرده است. او در جنگ صفين نيز در ركاب علی عليه السلام جنگيده است. از كنيه های او ابو عبد الرحمن و ابو محمد است و اولين كسی است كه قبر امام حسين عليه السلام را در روز اربعين زيارت كرده است.

اين محدث بزرگ شيعه در اواخر عمر نابينا شده بود و با همان حال، همراه عطيه عوفی به زيارت كربلا آمد، در فرات غسل كرد و خود را معطر ساخت و به طرف قبر سيد الشهدا رفت و بر تربت آن امام شهيد سخنان سوزناك و شوق انگيزی بر زبان آورد: «حبيب لا يجب حبيبه ...». سپس رو به اطراف قبر كرد و به شهدای ديگر سلام داد و در بازگشت، سخنانی به عطيه گفت، از جمله: «احب محب آل محمد ما احبهم و ابغض مبغض آل محمد ما ابغضهم و ان كانوا صواما قواما ...»؛ دوستدار آل محمد را دوست بدار و دشمن آل محمد را دشمن بدار تا وقتی كه با آل محمد دشمنی می كنند، هرچند اهل روزه و نماز باشند.

نقل است كه وی در كوچه های مدينه دنبال امام محمد باقر عليه السلام می گشت و وقتی خدمت آن حضرت رسيد، سلام رسول خدا را به او رساند. او آخرين فردی بود كه از]