عقل: كليد گنج سعادت، ص: 143

[حاضران در پيمان عقبه باقی مانده بود. بدن او را به جرم دوستی اهل بيت در زمان حجاج بن يوسف ثقفی داغ نهادند. جابر در سال 78 هجری، در ايام عبد الملك مروان، در سن نود و چند سالگی از دنيا رفت و در بقيع به خاك سپرده شد.

جابر نه تنها در ميدان جنگ و جهاد در راه خدا قهرمان و شخصيت بزرگی بود، بلكه در ميدان علم و دانش و معارف الهی نيز چهره ممتازی به شمار می رفت. او از علوم و معارف خاندان رسالت بهره ها اندوخته و دانش ها آموخته بود و گنجينه های سرشاری از علوم و دانش خاندان پيامبر در سينه داشت. به گفته مؤرخان، او يكی از كسانی است كه احاديث فراوانی از پيامبر، صلی اللّه عليه و آله، نقل نموده است.

جابر به قدری در نقل آثار و احاديث پيامبر اسلام، صلی اللّه عليه و آله، شهرت و اعتبار داشت كه طبق نقل محمد بن سعد، يكی از افراد معدودی بود كه بعد از قتل عثمان در مدينه حديث نقل نموده و فتوا می دادند؛ مخصوصا پنج نفر از آنان مرجع فتوا بودند كه يكی از آن ها جابر بن عبد اللّه بود. جابر در مسجد پيامبر جلسات درس داشت و تشنگان دانش و علم در حلقه درس او نوزاد زده از محضر او استفاده می كردند.

بنابراين، نبايد تعجب كرد كه گاهی امام باقر، عليه السلام، به احاديث جابر استناد جسته و بر اساس روايات او فتوا می دادند؛ مثلا، در مورد ارث بردن برادرزاده با وجود جد، امام پنجم می فرمود: «جابر از پيامبر نقل كرده جابر هرگز دروغ نمی گفت كه برادرزاده با جد، در ارث شريك اند».

البته، نكته استناد امام باقر، عليه السلام، به احاديث او اين بود كه امام می خواست به اين وسيله راه اعتراض را ببندد و عده ای نگويند: چگونه او از رسول خدا حديث نقل می كند در صورتی كه او را نديده است؟ در هر حال اين مطلب نشان می دهد كه وثاقت و مقام علمی جابر از نظر امام پنجم تا چه حد بوده است.

ناگفته پيداست كه رسيدن به چنين مقام علمی و معنوی ای به اين سادگی ها مقدور نيست و مستلزم كوشش ها و زحمات طاقت فرساست و اگر جابر به چنين رتبه ای رسيده، در پرتو شور و علاقه فوق العاده او به كسب حقايق و معارف اسلام و نيز در سايه كوشش های خستگی ناپذيرش در اين راه است. او نه تنها در زمان حيات رسول خدا در حفظ و نقل احاديث آن حضرت از پای نمی نشست، بلكه پس از رحلت آن حضرت نيز در نقل ]