عقل: كليد گنج سعادت، ص: 150

[عمرو از خندق عبور كرده و منتظر نتيجه مبارزه علی و عمرو بودند، پا به فرار بگذارند! سه نفر از آنان توانستند از خندق به سوی لشگرگاه خود بگذرند، ولی يكی از آنان به نام «نوفل» در هنگام فرار با اسب خود در خندق افتاد و علی عليه السلام وارد خندق شد و او را نيز به قتل رساند! با كشته شدن اين قهرمان، سپاهيان احزاب روحيه خود را باختند و از امكان هرگونه تجاوز به شهر، به كلی نااميد شدند و قبائل مختلف هر كدام به فكر بازگشت به زادگاه خود افتادند.

آخرين ضربت را خداوند عالم به صورت باد و طوفان شديد بر آنان وارد ساخت و سرانجام با ناكامی كامل راه خانه های خود را در پيش گرفتند.

پيامبر اسلام صلی اللّه عليه و آله و سلم به مناسبت اين اقدام بزرگ علی عليه السلام در آن روز به وی فرمود: «اگر اين كار تو را امروزبا اعمال جميع امت من مقايسه كنند، بر آن ها برتری خواهد داشت، چرا كه با كشته شدن عمرو، خانه ای از خانه های مشركان نماند مگر آن كه ذلتی در آن داخل شد، و خانه ای از خانه های مسلمانان نماند مگر اين كه عزتی در آن وارد گشت».

البته، فلسفه اين سخن روشن است: در آن روز اسلام و قرآن در صحنه نظامی بر لب پرتگاه قرار گرفته بود و بحرانی ترين لحظات خود را می پيمود و كسی كه با فداكاری بی نظير خود اسلام را از خطر نجات داد و تداوم آن را تا روز قيامت تضمين نمود و اسلام از بركت فداكاری او ريشه گرفت، علی عليه السلام بود. بنابراين، عبادت همگان مرهون فداكاری اوست. ر ك: سيره پيشوايان، مهدی پيشوايی، ص 50 تا 57.]

[ (17). الصحيح من السيرة، سيد جعفر مرتضی، ج 9، ص 335: «... خرج عمرو بن عبدود، و هو مقنع بالحديد، فنادی: من يبارز؟؟! ... فقام علی بن أبی طالب، فقال أنا يا نبی اللّه. فقال: إنه عمرو، إجلس. ثم نادی عمرو: ألا رجل يبرز؟ فجعل يؤنبهم، و يقول: أين جنتكم التی تزعمون انه من قتل منكم دخلها؟ أفلا تبرزون الی رجلا؟ فقام علی فقال: أنا يا رسول اللّه.

فقال: اجلس. ثم نادی الثالثة، فقال: و لقد بححت من النداء* لجمعهم هل من مبارز/ و وقفت إذ جبن المشجع* موقف القرن المناجز/ و لذاك انی لم أزل* متسرعا قبل الهزاهز/ إن الشجاعة فی الفتی* و الجود من خير الغرائز. قال: فقام علی رضی اللّه عنه، فقال: يا رسول اللّه، أنا له. فقال: إنه عمرو. فقال: و إن كان عمروا. فأذن له رسول اللّه صلی اللّه عليه و آله، فمشی إليه حتی أتاه و هو يقول: لا تعجلن فقد أتاك* مجيب صوتك غير عاجزذو نية و بصيرة]