ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 238

نه «تَجَسَّسُوا»، چون تجسس حرام است. اين كه من پرونده مردم را بيابم و بفهمم كه او چه كاره بوده، خصوصاً برای سوء استفاده كردن، تجسس در مورد مسائل منفی است كه از گذشته و حالِ كسی جستجو كند. اين اشتباه را گاهی جوان ها در همان اوايل زندگی دارند، كه زندگی آنها را به باد می دهد و به طلاق می كشاند. اين كارِ حرامی است. «1» حضرت يوسف عليه السلام سی سال دور بود و خدا به حضرت يعقوب عليه السلام هيچ خبری نداده بود، ولی به خاطر شجره طيبه ای كه يكی از چهار ويژگيش احساس حقايق است، سی سال به زنده بودنش اميد دارد و اميد او نيز درست بود. فقط حس می كند كه اين گوهر او را از دنيا بيرون نبرده اند و هست. درست احساس می كند.

لذا می فرمايد:

«اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَ أَخِيهِ»

برويد و اين گوهر مرا بيابيد! ده فرزند ايشان كه از اتاق بيرون آمدند، به يكديگر گفتند: فراق يوسف و پيری او را ديوانه كرده، عقل خود را از دست داده است.

يوسف سی سال قبل در ته چاه افتاد، تا كنون پوسيده و استخوان هايش خاك شده است. پيغمبر خدا، نوه حضرت ابراهيم عليه السلام را ديوانه و كم عقل می دانستند.

اگر آنها نيز تربيت كامل حضرت حق را قبول كرده بودند، اصلًا يوسفی در چاه نمی افتاد. آنها نيز می توانستند حقايق را احساس كنند. تفاوت اين پدر با ده فرزندش در همين پذيرش بود. بعد فهميدند كه اين احساسی كه پدر داشت، صد در صد درست بود و يوسف را درست حس می كرد.

ثمره قبول نگاه ربوبی حضرت حق

شجره طيبه اين چهار ويژگی را كه تحقق تربيت الهی در وجود انسان است، دارد

______________________________
(1)- الكافی: 2/ 354، حديث 2؛ «أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله يَا مَعْشَرَ مَنْ أَسْلَمَ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ يُخْلِصِ الْإِيمَانَ إِلَی قَلْبِهِ لَاتَذُمُّوا الْمُسْلِمِينَ وَ لَاتَتَبَّعُوا عَوْرَاتِهِمْ فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عَوْرَاتِهِمْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ تَعَالَی عَوْرَتَهُ يَفْضَحْهُ وَ لَوْ فِي بَيْتِهِ.»

الكافی: 2/ 355، حديث 3؛ «أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ إِنَّ أَقْرَبَ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ إِلَی الْكُفْرِ أَنْ يُوَاخِيَ الرَّجُلُ الرَّجُلَ عَلَی الدِّينِ فَيُحْصِيَ عَلَيْهِ عَثَرَاتِهِ وَ زَلَّاتِهِ لِيُعَنِّفَهُ بِهَا يَوْماً مَا.»

الكافی: 2/ 355، حديث 4؛ «أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله يَا مَعْشَرَ مَنْ أَسْلَمَ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ يُسْلِمْ بِقَلْبِهِ لَاتَتَبَّعُوا عَثَرَاتِ الْمُسْلِمِينَ فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عَثَرَاتِ الْمُسْلِمِينَ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ يَفْضَحْهُ.»

بحار الأنوار: 72/ 252، باب 66، حديث 28؛ «قَالَ النَّبِيُّ صلی الله عليه و آله إِيَّاكُمْ وَ الظَّنَّ فَإِنَّ الظَّنَّ أَكْذَبُ الْكَذِبِ وَ كُونُوا إِخْوَاناً فِي اللَّهِ كَمَا أَمَرَكُمُ اللَّهُ لَاتَتَنَافَرُوا وَ لَاتَجَسَّسُوا وَ لَاتَتَفَاحَشُوا وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً وَ لَاتَتَبَاغَوْا وَ لَاتَتَبَاغَضُوا وَ لَاتَتَدَابَرُوا وَ لَاتَتَحَاسَدُوا فَإِنَّ الْحَسَدَ يَأْكُلُ الْإِيمَانَ كَمَا تَأْكُلُ النَّارُ الْحَطَبَ الْيَابِسَ.»