ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 252
شريعت پروردگار است، در نفس منعكس كند و نفس را از آلودگی ها و رذايل پاك كند.
در قرآن كريم بسيار به اين معنا به صورت:
«وَ يُزَكِّيهِمْ» «1»
يا:
«قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها» «2»
اشاره كرده است، «زَكَّاها» يعنی تزكيه نفس. چون اگر نفس با انواری كه از عقل می گيرد، تزكيه نشود، آداب تربيت عملًا تحقق پيدا نمی كند.
كبر، عامل سقوط انسان
هيچ وقت شخص متكبر كه كبر او از آلودگی های نفس او است- تسليم خواسته های خدا نمی شود كه اعضا و جوارح خود را وارد عمل صالح كند.
قرآن مجيد در اين زمينه روانكاوی شگفت آوری كرده است:
«إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَی الْخاشِعِينَ» «3»
مسائل الهی بر دوش ها انسان ها بسيار سنگين است، نمی خواهند زير بار آن بروند، مگر آن كسانی كه نسبت به حضرت حق، درونی فروتن، خاكسار و متواضع دارند. اگر اين بيماری ابليسی- كبر- در درون كسی باشد، در عين دانستن، تسليم خدا نخواهد شد؛ يعنی می داند كه خدا امر می كند و سرپيچی از امر او معصيت است و می داند كه نتيجه اصرار به اين سرپيچی، جهنم ابدی است، ولی با وجود دانستن باز خود را در اين راه می اندازد، فقط به خاطر همان تكبّر در مقابل حضرت حقّ كه؛ من نيز برای خودم كسی هستم، كسی نبايد به من امر و نهی كند. اين، بيماری است.
______________________________ (1)- بقره (2): 129؛ «و [از آلودگی های ظاهری و باطنی ] پاكشان كند.»
(2)- شمس (91): 9؛ «بی ترديد كسی كه نفس را [از آلودگی پاك كرد و] رشد داد، رستگار شد.»
(3)- بقره (2) 6 45؛ «بی ترديد اين كار جز بر كسانی كه در برابر حق قلبی فروتن دارند دشوار و گران است.»
