ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 306

و عقل با محتوياتش- درست هزينه شوند، اين می شود.

بيشترين عبادت ابوذر، تفكّر بود؛ يعنی ابوذر عمر خود را انديشمندانه و به بيداری، بينايی و بصيرت هزينه می كرد. ابوذر فكر می كرد، حق را می يافت، قبول می كرد و خود را برای حق هزينه می كرد.

پند گرفتن در حركت توحيدی

ويژگی ديگر ابوذر، پند گرفتن از همه جريانات بود. چه جريانات طبيعی و چه جريانات اجتماعی و چه جريانات تاريخی. اما انديشه، عقل را در چه چيزی هزينه كردن است؟ در عالم طبيعت. برای يافتن صاحب عالم، كه اسم اين حركت را بايد حركت توحيدی گذاشت كه با انديشه كردن در نظام عالم، حق را پيدا كنيم، ببينيد اين سير چه سير مثبت و با منفعتی است.

در سوره آل عمران آمده است:

«الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» «1»

بعد از سفر فكری و حركت فكری اذعان كردن به:

«رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا»

كبر، دليل انكار حق

خداوند متعال سازمان عقل را به گونه ای آفريده است كه در مقابل حق تسليم است، چه از راه مشاهده، لمس، شنيدن، استدلال و برهان و چه به هر شيوه ای كه ما را به حق برساند. عقل در مقابل حق تسليم می شود و آن را پس نزده، انكار نمی كند. انكار حق به خاطر بيماری كبر است.

______________________________
(1)- آل عمران (3): 119؛ «آنان كه همواره خدا را ايستاده و نشسته و به پهلو آرميده ياد می كنند، و پيوسته در آفرينش آسمان ها و زمين می انديشند، [و از عمق قلب همراه با زبان می گويند:] پروردگارا! اين [جهان با عظمت ] را بيهوده نيافريدی.»