ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 302

لياقت و شايستگی را داشته باشد كه خود را به رشد و كمالی كه خدا از او می خواهد، و انبيا و امامان عليهم السلام كه مبلّغ راه آن رشد و كمال هستند، برساند.

اين آيه خطاب به اهل دوزخ است؛ زمانی كه دوزخيان از پروردگار عالم تقاضا می كنند: خدايا! ما را از دوزخ بيرون بياور و به دنيا برگردان، بار ديگر عمری كه به ما عنايت فرمودی، عطا كن تا ما اين ورشكستگی سنگينی كه سبب شد به دوزخ كشيده شويم، با حركت مثبت، اعمال پاك و درستی ها جبران كنيم.

ولی پروردگار به آنها جواب می دهد:

«أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْكُمْ ما يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَّرَ» «1»

آيا من به شما به مقدار و اندازه ای كه هر كس می خواست در آن بيدار زندگی كند و بيدار بماند عمر ندادم؟ ديگر بنا نيست بار دوم عمری به شما عنايت شود. اگر بنا به بار دوم بود، يقيناً همه دوزخيان با اين درخواستی كه آنها در قيامت دارند، نجات پيدا می كردند.

معرفی الگوهای قرآنی

وجود مبارك حضرت حق در قرآن كريم و انبيا و ائمه طاهرين عليهم السلام در روايات خود سرمشق هايی را نشان داده، اسوه ها و الگوهايی را معرفی می كنند كه آنها از سرمايه و فرصت عمر به زيباترين و احسن وجه استفاده كردند و به فرموده خدا در قرآن كريم- در سوره شوری و صف- «2» با اين عمر خود تجارتی كردند كه سود اين تجارت، ابدی و دائمی بود و زراعتی به وجود آوردند كه محصولات اين زراعت تا ابد خشك و تمام شدنی نيست.

با توجه به اين كه اين سرمشق ها، اسوه ها و الگوها در دنيا از زندگی طبيعی برخوردار بودند و محروميتی از مواهب الهيه در حدّ خود نداشتند، در ميان جامعه

______________________________
(1)- فاطر (35): 37؛ « [می گويم:] آيا شما را چندان عمر نداديم كه هر كس می خواست در آن مقدار عمر متذكّر شود، متذكّر می شد.»

(2)- اشاره به سوره شوری آيات 20- 23؛ «كسی كه زراعت آخرت را بخواهد، بر زراعتش می افزاييم و كسی كه زراعت دنيا را بخواهد، اندكی از آن را به او می دهيم، ولی او را در آخرت هيچ بهره و نصيبی نيست.* آيا مشركان و كافران معبودانی دارند كه بی اذن خدا آيينی را برای آنان پايه گذاری كرده اند؟ [در صورتی كه پايه گذاری آيين، حق ويژه خداست و كسی را نرسد كه از نزد خود آيينی بسازد] اگر فرمان قاطعانه خدا بر مهلت يافتنشان نبود، مسلماً ميانشان [به نابودی و هلاكت ] حكم می شد؛ و بی ترديد برای ستمكاران عذابی دردناك خواهد بود.* ستمكاران را [در قيامت ] می بينی كه از اعمالی كه انجام داده اند، بسيار بيمناكند وهمان را كه مرتكب شده اند، بر آنان فرود می آيد و كسانی كه ايمان آورده و كارهای شايسته انجام داده اند، در باغ های سرسبز بهشت اند، برای آنان هر چه را كه بخواهند نزد پروردگارشان فراهم است؛ اين همان فضل بزرگ است.* اين است چيزی كه خدا آن را به بندگانش كه ايمان آورده و كارهای شايسته انجام داده اند، مژده می دهد. بگو: از شما [در برابر ابلاغ رسالتم ] هيچ پاداشی جز مودّت نزديكان را [كه بنابر روايات بسيار اهل بيت- عليهم السلام- هستند] را نمی خواهم. و هر كس كار نيكی كند، بر نيكی اش می افزاييم؛ يقيناً خدا بسيار آمرزنده و عطاكننده پاداش فراوان در برابر عمل اندك است.»

سوره صف آيات 10- 13؛ «ای اهل ايمان! آيا شما را به تجارتی راهنمايی كنم كه شما را از عذابی دردناك نجات می دهد؟* به خدا و پيامبرش ايمان آوريد، و با اموال و جان هايتان در راه خدا جهاد كنيد؛ اين [ايمان و جهاد] اگر [به منافع فراگير و هميشگی آن ] معرفت و آگاهی داشتيد، برای شما [از هر چيزی ] بهتر است؛* تا گناهتان را بيامرزد، و شما را در بهشت هايی كه از زيرِ [درختانِ ] آن نهرها جاری است و خانه های پاكيزه در بهشت های جاويدان، درآورد؛ اين است كاميابی بزرگ.* و نعمت های ديگری كه آن را دوست داريد [و به شما عطا می كند] ياری و پيروزی نزديك از سوی خداست. و مؤمنان را مژده ده.»