ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 425
أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ» «1»
دل بسته، چشم بدون بينايی واقعی، گوش بدون شنوايی، اين ها مانند خران و گاوان هستند.
اما آن كسی كه درست هزينه می شود، پيغمبر می فرمايد:
«المؤمن كالنحلة» «2» مؤمن مثل زنبور است. خدا زنبور را چگونه نگاه می كند:
«أَوْحی رَبُّكَ إِلَی النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً وَ مِنَ الشَّجَرِ وَ مِمَّا يَعْرِشُونَ* ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا» «3»
اين مسير را كه طی می كند تا:
«يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فِيهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ»
داروی دردهای جامعه است.
مؤمن مانند زنبور است، دوا است، يا به تعبير اميرالمؤمنين عليه السلام:
«صار من مفاتيح ابواب الهدی» «4»
مؤمن كليد است، قفل نيست. اين مثل زدن به جماد، نبات و حيوان.
تشبيه انسان غافل به شيطان
اما تشبيه انسان به شيطان و ملك. آن كسی كه منفی هزينه می شود، خيلی عجيب است كه قرآن او را هم وزن شيطان می داند:
«كَمَثَلِ الشَّيْطانِ» «5»
اين متن قرآن است: حبيب من! می خواهی بدانی كسانی كه در گناه، معصيت
______________________________ (1)- اعراف (7): 179؛ «و مسلماً بسياری از جنّيان و آدميان را برای دوزخ آفريده ايم [زيرا] آنان را دل هايی است كه به وسيله آن [معارف الهی را] در نمی يابند، و چشمانی است كه توسط آن [حقايق و نشانه های حق را] نمی بينند، و گوش هايی است كه به وسيله آن [سخن خدا و پيامبران را] نمی شنوند، آنان مانند چهارپايانند بلكه گمراه ترند؛ اينانند كه بی خبر و غافل [ازمعارف و آيات خدای ] اند.»
(2)- بحار الأنوار: 238/ 61، باب 10؛ «أَنَّ النَّبِيَّ صلی الله عليه و آله قَالَ الْمُؤْمِنُ كَالنَّحْلَةِ تَأْكُلُ طَيِّباً وَ تَضَعُ طَيِّباً وَقَعَتْ فَلَمْ تَكْسِرْ وَ لَمْ تَفْسُدْ ... رسول الله صلی الله عليه و آله: إِنَّ مَثَلَ الْمُؤْمِنِ كَمَثَلِ النَّحْلَةِ إِنْ صَاحَبْتَهُ نَفَعَكَ وَ إِنْ شَاوَرْتَهُ نَفَعَكَ وَ إِنْ جَالَسْتَهُ نَفَعَكَ وَ كُلُّ شَأْنِهِ مَنَافِعُ وَ كَذَلِكَ النَّحْلَةُ كُلُّ شَأْنِهَا مَنَافِعُ.»
قال ابن الأثير: وجه المشابهة بين المؤمن و النحلة حذق النحل و فطنته و قلة أذاه و حقارته و منفعته و قنوعه و سعيه في النهار و تنزهه عن الأقذار و طيب أكله و أنه لا يأكل من كسب غيره و نحوله و طاعته لأميره و للنحل آفات تقطعه عن عمله منها الظلمة و الغيم و الريح و الدخان و الماء و النار و كذلك المؤمن له آفات تفتره عن عمله منها ظلمة الغفلة و غيم الشك و ريح الفتنة و دخان الحرام و ماء السعة و نار الهوی.»
(3)- نحل (16): 68- 69؛ «پروردگارت به زنبور عسل الهام كرد كه از كوه ها و درختان و آنچه [از دار بست هايی ] كه [مردم ] بر می افرازند، برای خود خانه هايی برگير.* آن گاه از همه محصولات و ميوه ها بخور، پس در راه های پروردگارت كه برای تو هموار شده [به سوی كندو] برو؛ از شكم آنها [شهدی ] نوشيدنی با رنگ های گوناگون بيرون می آيد كه در آن درمانی برای مردم است.»
(4)- بحار الأنوار: 2/ 56، باب 11، حديث 36؛ نهج البلاغه: خطبه 86، فی بيان صفات المتقين و صفات الفساق.
(5)- حشر (59): 16؛ «چون داستان شيطان است.»
