ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 221

اسارت ابدی و عذاب را خودشان ريختند، پس چه جای گله از خدا، انبيا، ائمه و اوليای الهی است.

بر همه، در هر عصر و زمانی حجت تمام و كامل است. اين انسان است كه نپذيرفته و قبول نكرده و اين حقايق را مسخره كرده است.

تدبّر، راه جلوگيری از خسران

اما در رابطه با كسی كه می خواهد عمرش را صحيح و پاك هزينه كند، به سراغ اين مراتب حكيمانه و زيبا برويم. البته همه ما در سيطره اين مراتب هستيم، ولی به اين شكلی كه مطرح می كنيم به اين مراتب نگاه نمی كرديم و الا اصل مراتب در زندگی همه ما حاكم است و دانستن و آگاهی به اين مراتب نيز خيلی خوب است.

در مرحله اول، وجود مبارك حضرت حق نگاه رحيمانه، تربيتی، رشد و نموّ دهندگی پروردگار نسبت به انسان مطرح است خدايی كه فاعليتش در رشد دادن و به كمال رساندن، در تمام عالم طبيعت قابل مشاهده است.

خدا در بيش از هفتصد آيه قرآن مجيد، ما را به نگاه به اين حقيقت در عالم طبيعت دعوت كرده است.

تدبر در طبيعت

نمونه از اين آيات:

«إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوی » «1»

خدا شكافنده تمام دانه ها و همه هسته ها است.

همين جمله ای كه يك خط نيز نمی شود، آيه خيلی مهمی است. گستره اين آيه، كل كره زمين، حتی درياها را می گيرد، چون اين آيه تنها مربوط به موجودات

______________________________
(1)- انعام (6): 95؛ «بی ترديد خدا شكافنده دانه و هسته است.»