ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 111

يعنی مؤمن شدند. انسان كه صد مرتبه مؤمن نمی شود. يك بار مطالعه می كند، گوش می دهد، درس می خواند و خدا و قيامت را باور می كند، همه ما اين باور را داريم، يعنی ما كلاس ايمان را گذرانده ايم، اما در «وَ كانُوا يَتَّقُونَ» دچار نقص و كمبود هستيم.

ديدن حقايق در عالم خواب و بيداری

امام صادق عليه السلام می فرمايد:

اين ديدن در دو مرحله انجام می گيرد؛ نخست در عالم خواب است و ديگر در عالم بيداری. خواب مانند خواب حضرت يوسف عليه السلام كه سند قرآنی دارد:

«يا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَباً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي ساجِدِينَ» «1»

چرا در بيداری نديد؟ چون هنوز بچه بود و به سنّ تكليف نرسيده بود. هنوز سيرهای دوران بلوغ و تكليف را درك نكرده بود، به اين خاطر در بيداری نديد، ولی بعد حقايق در بيداری نيز برای او نمايان شد.

ببينيد اين حرف حضرت يوسف عليه السلام بعد از عزيز مصر شدن است كه می فرمايد:

«قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَ عَلَّمْتَنِي مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحادِيثِ» «2»

اينجا ديگر در بيداری بود، نه در خواب.

به هر صورت، اين خواب ها با سند قرآنی است كه ديدن بعضی از حقايق در مرحله ای، در خواب است و در مرحله ای نيز در بيداری است و شرط آن مثبت بودن است. در مثبت بودن، كليد نصيب انسان می شود؛ هم می تواند در خواب در را باز كند- به اندازه سعه وجودی خود حقايق را ببيند- و هم در بيداری می تواند درِ حقايق را باز كند كه اين نيز، به اندازه سعه وجودی خود او بستگی دارد.

______________________________
(1)- يوسف (12): 4؛ «پدرم! من در خواب ديدم يازده ستاره و خورشيد و ماه برايم سجده كردند!»

(2)- يوسف (12): 101؛ «تو بخشی از فرمانروايی را به من عطا كردی و برخی از تعبير خواب ها را به من آموختی.»