ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 239

و هر كسی كه در باغ اين عالم، نهال وجودش از تربيت الهی بيرون باشد، هيچ رشدی نمی كند، مگر رشد استخوان و گوشت و وزن. يعنی روزی نطفه نيم گرمی بوده، اكنون نيز همان نطفه باد كرده و هشتاد كيلو شده است. چيز ديگری نيست.

حكمای الهی بی تربيت ها را نطفه باد كرده می گويند و هيچ اسم ديگری روی آنها نمی گذارند. آن كسانی كه اهل نگاه هستند، چشم دارند و اين حسّ ملكوتی را دارند، هيچ حرف ديگری درباره بی تربيت ها نمی توانند بزنند. واقعاً چه بگويند؟

جز نطفه باد كرده ای كه شصت سال قبل نيم گرم بوده، اما اكنون با اضافه كردن خوراكی ها، اين نطفه هشتاد كيلو شده؟ اما آن كسی كه در اين باغ كه باغبانش خداست، مگر می شود برای او قيمت تعيين كرد؟ چه كسی می تواند قيمت تعيين كند؟

شخص زرتشتی اهل ايران را اين باغبان- البته با پذيرش و قبول خودش- به جايی می رساند كه پيامبر گرامی اسلام صلی الله عليه و آله وقتی می خواهند از او تعريف كنند، می فرمايد:

«سَلمانُ بَحرٌ لا يُنزَفُ وَ كَنزٌ لا يَنفَد» «1»

سلمان دريايی است كه تمام نشده و گنجی است كه نابود نمی شود. اين سود قبول نگاه ربوبيت و رحيميت پروردگار است.

عشق، اساس خلقت انسان

خدا عاشق انسان است. شخصيت هايی چون ابن سينا، «2» صدرالمتألهين شيرازی، «3» مرحوم آيت الله سيد ابوالحسن رفيعی قزوينی، «4» كسانی كه من ديدگاه آنان را در اين زمينه ديدم- اين حكيم الهی، حكيم آيت الله سيد ابوالحسن قزوينی كه بايد او را به كره زمين معرفی می كردند و به اندازه ملاصدرا و بلكه بيشتر

______________________________
(1)- بحار الأنوار: 22/ 348، باب 10، حديث 64.

(2)- شيخ الرئيس، حجه الحق، شرف الملك، امام الحكماء، ابوعلی حسين بن عبدالله بن حسن معروف به ابن سينا متولد 370- متوفی 428 ه. ق می باشد. پدر او از مردم بلخ و مادرش ستاره از اهل افشنه نزديك بخارا بود. وی در بخارا كسب علم كرد و در ده سالگی قرآن را از بر نمود و نزد ابوعبدالله ناتلی منطق و هندسه و نجوم آموخت. و پايه وی از استاد درگذشت، از آن پس به تعقيب علوم طبيعی و ماوراء الطبيعه و طب پرداخت. آثار فارابی فكر ابن سينا را به خود جلب كرد و مشوق او در مطالعه آثار فلسفی گرديد وی در عنوان شباب نوح بن منصور پادشاه سامانی را معالجه كرد و از كتابخانه گرانبها او بهره ها برد. ابن سينا بخارا را ترك گفت و به گرگانج شتافت و از آنجا به حكم ضرورت به خراسان و سپس به گرگان و ری و همدان و اصفهان شد. و آثار ذی قيمت خويش را در اين سفرها تحرير كرد. شيخ در همدان به وزرات شمس الدوله رسيد و سالهای اخير عمر را در اصفهان در حمايت علاء الدوله كاكويه گذرانيد. و در سفری كه همراه امير مزبور به همدان می شد در راه مريض گرديد و در همدان درگذشت و آرامگاه او را در آنجا برپا داشته اند. تاليفات ابن سينا همواره مورد توجه بوده و شروح متعددی بر آنها نوشته اند و بسياری از آنها نيز به زبانهای غربی ترجمه شده است.

آثار مهم ابن سينا: كتاب الشفاء، كتاب القانون فی الطب، كتاب اشارات، كتاب النجاه و دانشنامه علائی به فارسی و غيره است.

فرهنگ فارسی، (اعلام)؛ محمد معين: 5/ 85.

(3)- محمد فرزند ابراهيم بن يحيی شيرازی ملقب به صدر الدين و صدرالمتالهين معروف به صدرا و ملاصدرا از اكابر فلاسفه و حكمای اسلامی قرن يازدهم هجری است. وی علاوه برتبحر دركلام و فلسفه، در حديث و تفسير قرآن نيز بارع بود. صدرا نزد شيخ بهايی و ميرداماد و ميرفندرسكی تلمذ كرد و جمعی از بزرگان فلسفه و حديث نزد وی به تحصيل اشتغال داشتند از آن جمله مرحوم ملا محسن فيض كاشانی و ملا عبد الرزاق فياض لاهيجانی است. تاليفات و رساله های بسياری از ايشان منتشر گرديده است؛ از آنها اسرارالآيات و انوار البينات است. ملاصدرا هفت بار پياده به حج رفت و بار هفتم به سال 1050 هجری در بصره در گذشت و آنجا مدفون گشت.

(4)- ميرزا ابوالحسن رفيعی قزوينی؛ «متولد 1268- 1353 ش.» از اعاظم حكماء و فقها و دانشمندان طراز اول جهان تشيع درنيم قرن اخير بود.

اين حكيم و فيلسوف و فقيه علامه كه از دودمان علم و فضيلت و بزرگان صاحب نظر در جميع معارف اسلامی به شمار می آمد. فرزند مرحوم سيد ابراهيم، تا سه قرن از اجدادی بزرگوار و فقيه و دانشمند برخوردار بود. وی در دوران صباوت در مدرسه صالحيه قزوين به فرا گرفتن مقدمات و ادبيات عرب از صرف و نحو و بلاغت و سطوح فقهی و اصولی و كلامی و منطق پرداخت؛ تا آنگاه كه در نزد مرحوم حاج ملاعلی طارمی و ملاعلی اكبر تاكستانی معروف به سياه دهنی به خواندن علوم معقول و منقول آغاز كرد، در سال 1333 ق عازم تهران گرديد و به مجلس درس آيه الله حاج شيخ مسيح طالقانی در اصول و ميرزا عبدالنبی نوری در فقه راه يافت و از محضر سيدمحمد تنكابنی و آقاشيخ محمدرضا نوری خارج سطوح را به پايان رساند و علوم فلسفی و حكمی و عرفانی و رياضيات را از محضر بزرگان ديگر استفاده نمود. در سال 1340 با تاسيس حوزه علميه در قم به درس خارج مرحوم آيت الله العظمی حاج شيخ عبد الكريم يزدی حاضر شد و به تدريس فقه و اصول و اسفار اربعه و شرح منظومه سبزواری پرداخت. در سال 1348 به قزوين بازگشت و با اجازات صريحه در اجتهاد و حرمت تقليد در مسجد سلطانی قزوين علاوه بر تدريس علوم منقول و معقول، به حل و عقد امور مسلمين و مرجعيت خواص و عوام پرداخت. وی شاگردان و تاليفات بسياری در علوم مختلف به حوزه علميه تقديم نمود. ايشان پس ازيك دوره بيماری در نيمه شب ديماه سال 1353 ش در سن 85 سالگی رحلت نمود.

و در آستانه كريمه حضرت معصومه عليه السلام قم دفن گرديد.

دايرة المعارف تشيع: 8/ 299- 300.