ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 360

را بيان می كند ساعت ها طول می كشد.

می دانيد كه حقايق برای اميرالمؤمنين عليه السلام كشف شده است، نه اين كه علم به حقايق دارند، چون علم به حقايق را ما نيز داريم. آن مقداری كه سخنرانان با سواد می گويند و اين مقداری كه شما می شنويد، اين علم به حقايق است. اما حقايق برای اميرالمؤمنين عليه السلام كشف شده است، يعنی آنچه را كه با چشم سر و قلب از پشت پرده ديده است.

اميرالمؤمنين عليه السلام كه دارنده «علم الكتاب» است می فرمايد:

پيغمبر اكرم صلی الله عليه و آله در يك لحظه، هزاران در علم را به روی من باز كرد كه اگر همه پرده ها را كنار بزنند، چيزی به يقين من اضافه نمی شود. «1» اميرالمؤمنين عليه السلام در دعای كميل، جمله ای دارند كه دورنمايی از عذاب فردای قيامت را اين گونه بيان می كنند:

«وَ هذا ما لا تَقُومُ لَهُ السَّمواتُ و الارض» «2»

اين عذاب، عذابی است كه مجموع آسمان ها و زمين در برابر اين عذاب، كمترين مقاومتی ندارند، نابود شده، از بين می روند.

اما خدا به اين انسان در آن عذاب مرگ نمی دهد. اگر می داد، خوب بود. چند سال در جهنم نگه می داشتند و بعد می مرد. اما خدا كه در قرآن می فرمايد:

«لا يَمُوتُ» «3» دوزخيان را می گويد. يكی از برنامه ها و منافع اين تجارت، دفع اين عذاب و آزاد نگهداشتن شما از آن است.

مراحل تجارت

اما اصل اين تجارت را بگوييد كه چيست؟ اين تجارت، دو مرحله دارد؛ مرحله باطنی و ظاهری. اما مرحله باطنی آن را اول می آورد، چون ارزش باطن با ارزش

______________________________
(1)- بحار الأنوار: 84/ 304، باب 12؛ «مَدَحَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام نَفْسَهُ بِقَوْلِهِ لَوْ كُشِفَ الْغِطَاءُ مَا ازْدَدْتُ يَقِيناً.»

بحار الأنوار: 26/ 29، باب 1، حديث 37؛ «أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله عليه و آله عَلَّمَنِي أَلْفَ، باب مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ مِمَّا كَانَ وَ مِمَّا هُوَ كَائِنٌ إِلَی يَوْمِ الْقِيَامَةِ كُلُّ، باب مِنْهَا يَفْتَحُ أَلْفَ، باب فَذَلِكَ أَلْفُ أَلْفِ، باب حَتَّی عَلِمْتُ عِلْمَ الْمَنَايَا وَ الْبَلَايَا وَ فَصْلَ الْخِطَابِ.»

(2)- مصباح المتهجد: 847؛ دعای كميل.

(3)- طه (20): 74؛ «نه می ميرد.»