ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 336

الْأَلْبابِ »، «لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ »، «لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ » «1» ياد می كند.

چقدر عالی بود اگر فرد فرد مكلّفين به اين گونه آيات قرآن كريم دل می دادند و با چشم خرد، اعماق اين آيات را نظر می كردند و تمام ارزش های خردمندان را از افق وجود خود طلوع می دادند و در حدّ خودشان، به انسانِ قرآنی تبديل می شدند و جايی را برای نفوذ زيان، ضرر و خسارت، بر خود باقی نمی گذاشتند.

ياری دهندگان عقل و فقر جهل

البته بايد به اين حقيقت نيز توجه داشت كه: قرآن مجيد در آياتی، برای عقل و خرد انسان، ياورانی را معرفی می كند. اين خردمندانی كه از آنها ياد می كند، خردمندانی هستند كه برای پخته شدن خرد خود، از اين يارانی كه خدا برای عقل آنان قرار داده، بهره گرفته، استفاده كرده اند.

بخشی از اين ياران كه قوی ترين كمك دهندگان به عقل هستند، انبيای خدا می باشند كه لبه تيز مبارزه هر صد و بيست و چهار هزار نفر آنان با بدترين دشمن انسان، يعنی جهل و نادانی بوده است.

به نظر نمی آيد كه در هيچ مكتبی، مسأله عقل و جهل به اين شكل حكيمانه مورد ارزيابی قرار گرفته باشد، جز در فرهنگ دين الهی اسلام.

مستمع اين مطلب وجود مبارك اميرالمؤمنين عليه السلام و گوينده آن وجود مقدس پيامبر عظيم الشأن اسلام صلی الله عليه و آله است. ای كاش عمق اين مطالب برای همه مردم عالم روشن می شد.

«يا عَلی! لا فَقرَ أشدُّ مِنَ الجَهلِ» «2»

هيچ تهيدستی، نداری و فقری در اين عالم سخت تر، بدتر، سنگين تر و شديدتر از نادانی نيست كه انسان نسبت به آنچه كه بايد آگاه شود، آگاه نشود. يا نخواهد آگاه

______________________________
(1)- اشاره به آيات:

بقره 179؛ مائده 100؛ طلاق 10؛ بقره 164؛ رعد 4؛ نحل 12؛ عنكبوت 35؛ يونس 24؛ رعد 3؛ نحل 11.

(2)- الكافی: 1/ 25، كتاب العقل و الجهل، حديث 25؛ الفقيه: 4/ 372، باب النوادر؛ وسائل الشيعة: 15/ 208، باب 8، حديث 20294.