ارزش عمر و راه هزينه آن، ص: 175

الحمدلله رب العالمين و صلّی الله علی جميع الانبياء والمرسلين

و صلّ علی محمد و آله الطاهرين.

كلام در ارتباط با عمر بود. به فرموده خدا در قرآن كريم: سرمايه عظيم و نعمت بی نظيری كه پروردگار عالم از باب رحمت به انسان عنايت كرده است.

اين سرمايه در طول تاريخ، در دو مسير هزينه شده است؛ نخست، مسيری بوده كه وقتی عمر در آن هزينه شده، به تجارتی تبديل شده است كه هزينه كننده عمر، چند برابر، سود ماندنی، ابدی و بی نهايت برده است.

مسير ديگری كه انسان در تاريخ بشر، عمر خويش را هزينه كرده است، مسيری بوده كه شخص را دچار خسارت غيرقابل جبران كرده است. خسارت، زيان ها و خلأهای آن خسارت و در مقابل، منافع و سودهای آن تجارت، در قرآن كريم مطرح شده است.

اما در زمينه هزينه شدن عمر در مسيری كه به تجارت و يا خسارت تبديل شده، دو روايت و يك سوره كامل از قرآن را انتخاب كرده ام.

عظمت سوره عصر

اما سوره ای كه در قرآن كريم است و نام آن مربوط به قطعه ای از زمان، وقت و عمر است. مرحوم سيد جمال الدين اسدآبادی، «1» اين حكيم، فيلسوف

______________________________
(1)- جمال الدين اسد آبادی؛ سيد بن صفدر متفكر و مصلح اجتماعی شرق متولد 1254- متوفی 1314 ه. ق مردی آزاديخواه و آزادمنش و دارای افكار و عقايد فلسفی و سياسی و اجتماعی و طرفدار استقرار دموكراسی در ممالك شرق و ايجاد وحدت ميان مسلمانان و تشكيل اتحاديه دول اسلامی بود. وی همه عمر را با استبداد سلاطين ايران و عثمانی و مصر و سياست استعماری انگلستان در مبارزه بود. او پيوسته به شرق و غرب سفر می كرد. در پاريس روزنامه عروةالوثقی را منتشر كرد و به سياست انگلستان در شرق حمله كرد. در قاهره و استانبول و هند و افغانستان طی نطق های پرشوری افكار آزاديخواهانه را به مردم تلقين كرد.

درسال 1306 ه. ق به امر ناصرالدين شاه بار دوم تبعيد گرديد و به لندن رفت و روزنامه ضياء الخائفين را به زبانهای عربی و انگليسی منتشر كرد و مجددا مورد تعقيب واقع شد و به ناچارخاك اروپا را ترك كرد و به استانبول رفت.

سلطان عبدالحميد عثمانی از او به گرمی پذيرايی كرد؛ اما وقتی متوجه شد كه سيد قصد دارد پادشاه ايران را به رياست اتحاديه های منصوب كند او را مسموم كرد.

فرهنگ فارسی، (اعلام)؛ محمد معين: 5/ 432.