تواضع و آثار آن، ص: 273
نمی دانستند، ديگران را امام می دانستند، قائل به امامت اميرالمؤمنين عليه السلام نبودند، من راه شما را انتخاب كردم، پدرم مرده است، دلم برای او می سوزد، يك نفر می گويد: من هزار دينار از پدرت طلب داشتم، وضع خوبی هم ندارم، طلب ما را بدهيد، من نوشته ها و دفترهای پدرم را ديدم كه از چه كسی طلبكار است و به چه كسی بدهكار می باشد، نام اين آقا نيست، من هم ناراحت هستم، چه كار كنم؟ دلم می خواهد اگر پدرم اهل عذاب است، عذاب خوردن مال مردم گردنش نباشد، موسی بن جعفر عليه السلام فرمودند: مانعی ندارد، نيمه شب به قبرستان بقيع برو، اين جملات را بخوان، پدر خود را می بينی، از او سؤال كن، كه فلانی از تو طلب دارد يا ندارد، اگر گفت: طلب ندارد، طلبكار دروغ می گويد، اگر گفت طلب دارد، طلبكار راست می گويد، از اصل مال پدر طلب او را ادا كن؛ زيرا دين، قبل از تقسيم ارث بايد جدا بشود.
ادای ديْن
«1»ديْن چيست؟ مالی كه ميّت به مردم بدهكار است. اگر زكات بدهكار است، صد هكتار زمين داشته، سی سال گندم، جو و كشمش اين زمين را خورده، حقّ خدا را نداده، قبل از تقسيم ارث بايد زكات مال خود را بدهد، قبل از مرگ، بايد حجّ واجب انجام می داد، قبل از تقسيم ارث بايد پول حج را كنار بگذارند، خمس بدهكار است، شصت سال است پول در آورده، بايد ورثه خمس اموال ميت را بپردازند، وقتی دين را ادا كردند، ورثه می توانند از دو سوم مال استفاده نمايند.
وارد شدن ظاهر در باطن در قيامت
جوان رفت، جملاتی كه از موسی بن جعفر عليه السلام ياد گرفته بود، خواند. يك مرتبه در آن تاريكی قبرستان بقيع، هيولای سياهی را ديد، كه شبيه هيچ حيوانی
______________________________ (1)- تهذيب الأحكام: 4/ 139، حديث 17؛ «مُحَمَّدُ بْنُ يَزِيدَ الطَّبَرِيُّ قَالَ كَتَبَ رَجُلٌ مِنْ تُجَّارِ فَارِسَ إِلَی بَعْضِ مَوَالِي أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا عليه السلام يَسْأَلُهُ الْإِذْنَ فِي الْخُمُسِ فَكَتَبَ إِلَيْهِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ كَرِيمٌ ضَمِنَ عَلَی الْعَمَلِ الثَّوَابَ وَ عَلَی الْخِلَافِ الْعِقَابَ لَايَحِلُّ مَالٌ إِلَّا مِنْ وَجْهٍ أَحَلَّهُ اللَّهُ إِنَّ الْخُمُسَ عَوْنُنَا عَلَی دِينِنَا وَ عَلَی عِيَالَاتِنَا وَ عَلَی مَوَالِينَا وَ مَا نَبْذُلُ وَ نَشْتَرِي مِنْ أَعْرَاضِنَا مِمَّنْ تُخَافُ سَطْوَتُهُ فَلَا تَزْوُوهُ عَنَّا وَ لَاتُحَرِّمُوا أَنْفُسَكُمْ دُعَاءَنَا مَا قَدَرْتُمْ عَلَيْهِ فَإِنَّ إِخْرَاجَهُ مِفْتَاحُ رِزْقِكُمْ وَ تَمْحِيصُ ذُنُوبِكُمْ وَ مَا تُمَهِّدُونَ لِأَنْفُسِكُمْ لِيَوْمِ فَاقَتِكُمْ وَ الْمُسْلِمُ مَنْ يَفِي لِلَّهِ بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهِ وَ لَيْسَ الْمُسْلِمُ مَنْ أَجَابَ بِاللِّسَانِ وَ خَالَفَ بِالْقَلْبِ وَ السَّلَام.» تهذيب الأحكام: 4/ 136؛ «أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنِ اشْتَرَی شَيْئاً مِنَ الْخُمُسِ لَمْ يَعْذَرْهُ اللَّهُ اشْتَرَی مَا لَايَحِلُّ لَهُا.»
من لا يحضره الفقيه، ترجمه غفاری: 2/ 346؛ تهذيب الأحكام: 4/ 124؛ «الْحَسَنِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ إِنَّ رَجُلًا أَتَی أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنِّي أَصَبْتُ مَالًا لَاأَعْرِفُ حَلَالَهُ مِنْ حَرَامِهِ فَقَالَ أَخْرِجِ الْخُمُسَ مِنْ ذَلِكَ الْمَالِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی قَدْ رَضِيَ مِنَ الْمَالِ بِالْخُمُسِ وَ اجْتَنِبْ مَا كَانَ صَاحِبُهُ يَعْمَلُ.»
