تواضع و آثار آن، ص: 151

آيه سوم:

«إِنَّ الْإِنْسانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ» «1»

اين جزو خلقت انسان نيست، يك امر عارضی است، به انسان نعمت های فراوان دادم، اما او با وجود نعمت های من، عليه من به ناسپاسی بر می خيزد. از شهوت، چشم، گوش و دست در اعمال حرام استفاده می كند، و در امضا، تقلّب، دوز و كلك در اجناس مردم و اسناد مردم، قدم حرام برمی دارد، در مجالس حرام شركت می كند، جای ناسپاس كجا است؟ دوزخ می باشد. «2»

اثرات عمل صالح

إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ» «3»، كافر يعنی ناسپاس، يعنی منكر واقعيات. اثر عمل صالح اين است كه انسان را از ناسپاسی حفظ می كند و در دايره شكر قرار می دهد.

«اعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُكْراً» «4»

كلمه شكر از نظر عربی در اينجا مفعول لاجله است، قاعده ادبی است. ای خاندان داود عمل كنيد، ای انسانها از فرمان من اطاعت كنيد، تا شكر در شما تحقق پيدا كند.

از آثار ديگر عمل صالح اين است كه انسان دائماً در حال شكر است. «5»

لزوم شكر منعم

وَ سَنَجْزِي الشَّاكِرِينَ» «6» ما به شاكرين پاداش عنايت می كنيم. پيغمبر در هنگام سحر سجده های طولانی و گريه فراوان داشتند، به حدی كه بلال به حضرت صلی الله عليه و آله عرض كرد: آيا اين مقدار گريه لازم است؟ حضرت جواب او را

______________________________
(1)- عاديات (100): 6؛ « [كه ] قطعاً انسان نسبت به پروردگارش بسيار ناسپاس است.»

(2)- سوره ابراهيم: 34؛ «و قال تعالی وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ»

مستدرك الوسائل: 35/ 11، حديث 13235؛ «الشَّيْخُ الْمُفِيدُ فِي أَمَالِيهِ، مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عليه السلام قَالَ طُوبَی لِمَنْ لَمْ يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللَّهِ كُفْراً طُوبَی لِلْمُتَحَابِّينَ فِي اللَّه.»

الإرشاد في معرفة حجج الله علی العباد: 304/ 1؛ «وَ قَالَ عليه السلام أَشْكَرُ النَّاسِ أَقْنَعُهُمْ وَ أَكْفَرُهُمْ لِلنِّعَمِ أَجْشَعُهُم.»

(3)- توبه (9): 49؛ «و يقيناً دوزخ بر كافران احاطه دارد.»

(4)- سبأ (34): 13؛ «ای خاندان داود! به خاطر سپاس گزاری [به فرمان ها حق ] عمل كنيد.»

(5)- الجواهر السنية، كليات حديث قدسی: 80، الباب السابع؛ «مالك بن عطية عن داود بن فرقد عن أبي عبد اللَّه عليه السلام أنّ فيما أوحی اللَّه عز و جل إلی موسی بن عمران عليه السلام: يا موسی، ما خلقت خلقا هو أحبّ إليّ من عبدي المؤمن و أنّي إنّما ابتليته لما هو خير له و أنا أعلم بما يصلح عليه عبدي، فليصبر علی بلائي و ليشكر نعمائي و ليرض بقضائي أكتبه في الصدّيقين عندي إذا عمل برضائي و أطاع أمری.»

(6)- آل عمران (3): 145؛ «و يقيناً سپاس گزاران را پاداش خواهيم داد.»