تواضع و آثار آن، ص: 338

اين كويرهای بی در و پيكر بار جابجا كند. به قدری شتر رام است كه اگر به يك موش ياد بدهند كه از كاشان تا كرمان اين كوير را بايد طی كرد، مهار شتر را به موش بدهند و بگويند با دهان خود اين نخِ ابريشمی كه بسته به افسار شتر بگير، يك تكان بده، شتر با تكان دادن دهان موش بلند می شود و دنبال موش راه می افتد و تا كرمان می رود، لكن اگر اين حيوان، رام نبود با آن هيكل قوی اولين انسانی كه می خواست مهارش را بگيرد او را پاره پاره می كرد.

گاو رام انسان است با اينكه شاخ دارد. الاغ رام است با اينكه قویّ است، مرغ و خروس رام هستند با اينكه پر قوی دارند. والّا اگر رام نبودند، تمام اين مرغداری های صنعتی بايد مرغ ها را با هزار ترفند اسير می كردند كه به ملت بدهند.

همه حيوانات قابل خوردن و قابل باربری، رام بشر هستند، خداوند می فرمايد:

رام شما قرار دادم ولی قدر نشناس ترين موجود آفرينش نسبت به خدا همين بشر است. «1»

كم بودن انسان های صالح

قدرشناسان، حال، گذشته و آينده بسيار كم هستند، خداوند اين آيه را برای هميشه نازل كرده است.

«وَ قَلِيلٌ مِنْ عِبادِيَ الشَّكُورُ» «2»

قدر شناسان كم هستند، حتی كسانی كه ادعای دينداری می كنند.

اگر قدر شناسان زياد بودند، امام عصر ظهور كرده بود، در همه كشور ما صبح های جمعه دعای ندبه است، در همه شهرها با جمعيت هايی كه گاهی جا نمی شود و در بيابان فرش می اندازند؛ يعنی اين مجموعه ندبه خوان های ايران، عراق، شيعيان افغان، پاكستان و اروپا، سيصد و سيزده نفر صالح واقعی پيدا

______________________________
(1)- اشاره است به سوره غافر آيه 79؛ «خداست كه چهارپايان را برای شما پديد آورد تا بر بعضی از آنها سوار شويد، و از [گوشت ] بعضی از آنها بخوريد.»

توحيد المفضل: 100؛ «انقياد الحيوانات المسخرة للإنسان و سببه

أَ مَا تَرَی الْحِمَارَ كَيْفَ يَذِلُّ لِلطَّحْنِ وَ الْحَمُولَةِ وَ هُوَ يَرَی الْفَرَسَ مُودَعاً مُنَعَّماً وَ الْبَعِيرَ لَايُطِيقُهُ عِدَّةُ رِجَالٍ لَوِ اسْتَعْصَی كَيْفَ كَانَ يَنْقَادُ لِلصَّبِيِّ وَ الثَّوْرَ الشَّدِيدَ كَيْفَ كَانَ يُذْعِنُ لِصَاحِبِهِ حَتَّی يَضَعَ النِّيرَ عَلَی عُنُقِهِ وَ يَحْرِثَ بِهِ وَ الْفَرَسَ الْكَرِيمَ يَرْكَبُ السُّيُوفَ وَ الْأَسِنَّةَ بِالْمُوَاتَاةِ لِفَارِسِهِ وَ الْقَطِيعَ مِنَ الْغَنَمِ يَرْعَاهُ وَاحِدٌ وَ لَوْ تَفَرَّقَتِ الْغَنَمُ فَأَخَذَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهَا فِي نَاحِيَةٍ لَمْ يَلْحَقْهَا وَ كَذَلِكَ جَمِيعُ الْأَصْنَافِ الْمُسَخَّرَةِ لِلْإِنْسَانِ كَانَتْ كَذَلِكَ إِلَّا بِأَنَّهَا عُدِمَتِ الْعَقْلَ وَ الرَّوِيَّةَ فَإِنَّهَا لَوْ كَانَتْ تَعْقِلُ وَ تَتَرَوَّی فِي الْأُمُورِ كَانَتْ خَلِيقَةً أَنْ تَلْتَوِيَ عَلَی الْإِنْسَانِ فِي كَثِيرٍ مِنْ مَآرِبِهِ حَتَّی يَمْتَنِعَ الْجَمَلُ عَلَی قَائِدِهِ وَ الثَّوْرُ عَلَی صَاحِبِهِ وَ تَتَفَرَّقُ الْغَنَمُ عَنْ رَاعِيهَا وَ أَشْبَاهُ هَذَا مِنَ الْأُمُور.»

(2)- سبأ (34): 13؛ «و از بندگانم اندكی سپاس گزارند.»