تواضع و آثار آن، ص: 381

هست، خدا مرا ببخشد، اگر در من نيست، اشتباه شده، خدا شما را ببخشد. «1» به دست و پای زين العابدين افتاد، حضرت او را بلند كرد، گفت: من اشتباه كردم. تواضع و سينه سپر نكردن بسيار خوب جواب می دهد.

به فرمايش رسول خدا توجه كنيد، من توضيح نمی دهم، فقط متن را می خوانم و رد می شوم.

كسی كه با خدا معامله كند، هم برای خدا تواضع كند و هم برای مردم،

«من تواضع للّه رفعه الله ومن تكبّر خَفَضَهُ الله» «2» كسی كه برای خدا و مردم سينه سپر كند، خدا پوزه او را به خاك می مالد، و تا به حال خيلی ها را به خاك ماليده است:

«ومن اقتصد فی معيشته رزقه الله»

كسی كه در زندگی مادی ميانه رو باشد، در خرج و هزينه ها، افراط و تفريط نكند، پيغمبر صلی الله عليه و آله می فرمايد: درِ روزی خدا به روی او باز است:

«ومن بَذَّرَ حرمه الله»

كسی كه اهل اسراف است، خدا هم از او جدا می شود. می فرمايد: حالا كه می خواهی رزق و روزی مرا حرام كنی، به چه دليل به تو بدهم، جلوی او را می گيرم:

«ومن أكثر ذكر الموت أحبّه الله»

و هر كس زياد به ياد دنيای بعد از خود باشد، محبوب خدا می شود.

مذمت عيب جويی از ديگران

روايت از اميرالمؤمنين عليه السلام است، اين روايت از طرف شيعه است. خدا به ما

______________________________
(1)- بحار الأنوار: 46/ 54، باب 5، حديث 1؛ « [إعلام الوری ] [الإرشاد] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ وَ غَيْرِهِ قَالُوا وَقَفَ عَلَی عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ فَأَسْمَعَهُ وَ شَتَمَهُ فَلَمْ يُكَلِّمْهُ فَلَمَّا انْصَرَفَ قَالَ لِجُلَسَائِهِ لَقَدْ سَمِعْتُمْ مَا قَالَ هَذَا الرَّجُلُ وَ أَنَا أُحِبُّ أَنْ تَبْلُغُوا مَعِي إِلَيْهِ حَتَّی تَسْمَعُوا مِنِّي رَدِّي عَلَيْهِ قَالَ فَقَالُوا لَهُ نَفْعَلُ وَ لَقَدْ كُنَّا نُحِبُّ أَنْ يَقُولَ لَهُ وَ يَقُولَ فَأَخَذَ نَعْلَيْهِ وَ مَشَی وَ هُوَ يَقُولُ وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ وَ الْعافِينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ

فَعَلِمْنَا أَنَّهُ لَايَقُولُ لَهُ شَيْئاً قَالَ فَخَرَجَ حَتَّی أَتَی مَنْزِلَ الرَّجُلِ فَصَرَخَ بِهِ فَقَالَ قُولُوا لَهُ هَذَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ قَالَ فَخَرَجَ إِلَيْنَا مُتَوَثِّباً لِلشَّرِّ وَ هُوَ لَايَشُكُّ أَنَّهُ إِنَّمَا جَاءَ مُكَافِئاً لَهُ عَلَی بَعْضِ مَا كَانَ مِنْهُ فَقَالَ لَهُ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ يَا أَخِي إِنَّكَ كُنْتَ قَدْ وَقَفْتَ عَلَيَّ آنِفاً فَقُلْتَ وَ قُلْتَ فَإِنْ كُنْتَ قُلْتَ مَا فِيَّ فَأَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِنْهُ وَ إِنْ كُنْتَ قُلْتَ مَا لَيْسَ فِيَّ فَغَفَرَ اللَّهُ لَكَ قَالَ فَقَبَّلَ الرَّجُلُ بَيْنَ عَيْنَيْهِ وَ قَالَ بَلْ قُلْتُ فِيكَ مَا لَيْسَ فِيكَ وَ أَنَا أَحَقُّ بِهِ قَالَ الرَّاوِي لِلْحَدِيثِ وَ الرَّجُلُ هُوَ الْحَسَنُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ.»

(2)- الكافی: 2/ 122، باب تواضع، حديث 3؛ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ أَفْطَرَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله عليه و آله عَشِيَّةَ خَمِيسٍ فِي مَسْجِدِ قُبَا فَقَالَ هَلْ مِنْ شَرَابٍ فَأَتَاهُ أَوْسُ بْنُ خَوَلِيٍّ الْأَنْصَارِيُّ بِعُسِّ مَخِيضٍ بِعَسَلٍ فَلَمَّا وَضَعَهُ عَلَی فِيهِ نَحَّاهُ ثُمَّ قَالَ شَرَابَانِ يُكْتَفَی بِأَحَدِهِمَا مِنْ صَاحِبِهِ لَاأَشْرَبُهُ وَ لَاأُحَرِّمُهُ وَ لَكِنْ أَتَوَاضَعُ لِلَّهِ فَإِنَّ مَنْ تَوَاضَعَ لِلَّهِ رَفَعَهُ اللَّهُ وَ مَنْ تَكَبَّرَ خَفَضَهُ اللَّهُ وَ مَنِ اقْتَصَدَ فِي مَعِيشَتِهِ رَزَقَهُ اللَّهُ وَ مَنْ بَذَّرَ حَرَمَهُ اللَّهُ وَ مَنْ أَكْثَرَ ذِكْرَ الْمَوْتِ أَحَبَّهُ اللَّهُ.»