تواضع و آثار آن، ص: 255

نگاه متفكرانه به خلقت انسان

أَ وَ لَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْ ءٍ وَ أَنْ عَسی أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ» «1»

«فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ مِمَّ خُلِقَ» «2»

نمی فرمايد: با چشم، خود را نگاه كنيد، با نگاه عقل و تحقيق خلقت خود را مشاهده كنيد، كه چه عناصری در خلقت انسان به كار گرفته شده است.

از سفره پهناور جهان چه چيزهايی را جمع آوری كرده است و با همديگر تركيب كرده اند؟ تناسب، نظم و وزن در تركيب انسان لحاظ شده است، تا يك نطفه به وجود بيايد، با نگاه چشم نمی توان اين تركيب را مشاهده كرد، چشمی لازم دارد كه به عقل، ميكرسكوپ، علم طب و كتاب های فيزيولوژی تركيب شود، تا اندكی از فعل خدا در خلقت انسان روشن شود؛ زيرا فهم ظواهر آسان است، اما فهم حقايق باطنی بسيار مشكل می باشد، لذا خداوند در قرآن مجيد می فرمايد: بعضی از انسان ها به تو مراجعه می كنند و از خلقت روح می پرسند،

«يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ» «3»

به آنها جواب بدهيد:

«قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي»

روح به امر پروردگار به وجود آمده است، «4» اما در مورد ماهيت، ذات، دستگاه و حقيقت آن هيچ گونه توضيحی نمی دهد.

دانش اندك برای انسانها

بعد از آن خداوند در قرآن می فرمايد: در چنين اموری خود را خسته نكنيد؛ زيرا

______________________________
(1)- اعراف (7): 185؛ «آيا در [فرمانروايی و] مالكيّت [و ربوبيّت ] بر آسمان ها و زمين و هر چيزی كه خدا آفريده و اينكه شايد پايان عمرشان نزديك شده باشد با تأمل ننگريسته اند؟»

(2)- طارق (86): 5؛ «پس انسان بايد با تأمل بنگرد كه از چه چيز آفريده شده است؟»

(3)- اسراء (17): 85؛ «و از تو درباره روح می پرسند، بگو: روح از امر پروردگار من است، و از دانش و علم جز اندكی به شما نداده اند.»

(4)- الكافی: 1/ 273، حديث 3؛ «عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عز و جل يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي قَالَ خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِيلَ وَ مِيكَائِيلَ كَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله عليه و آله وَ هُوَ مَعَ الْأَئِمَّةِ وَ هُوَ مِنَ الْمَلَكُوتِ

بحار الأنوار: 25/ 70، حديث 57- 58

[بصائر الدرجات ] مُحَمَّدٍ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام فِي قَوْلِهِ عز و جل يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَی أَحَدٌ صَمَدٌ وَ الصَّمَدُ الشَّيْ ءُ الَّذِي لَيْسَ لَهُ جَوْفٌ وَ إِنَّمَا الرُّوحُ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِهِ لَهُ بَصَرٌ وَ قُوَّةٌ وَ تَأْيِيدٌ يَجْعَلُهُ اللَّهُ فِي قُلُوبِ الرُّسُلِ وَ الْمُؤْمِنِين.

[تفسير العياشي ] أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَی خَلَقَ رُوحَ الْقُدُسِ وَ لَمْ يَخْلُقْ خَلْقاً أَقْرَبَ إِلَيْهِ مِنْهَا وَ لَيْسَتْ بِأَكْرَمِ خَلْقِهِ عَلَيْهِ فَإِذَا أَرَادَ أَمْراً أَلْقَاهُ إِلَيْهَا فَأَلْقَاهُ إِلَی النُّجُومِ فَجَرَتْ بِه.