تواضع و آثار آن، ص: 356
فيوضات به روی او باز است، اما هر متكبری، در همه فيوضات به روی او بسته است؛ زيرا متكبر فقط باركش هوای نفس و باركش ابليس است، چه فيضی از خدا به او برسد؟
پيروی از هوای نفس
«1»كسی كه در دنيا برای هوای نفس خود، حمّالی كند، كسی كه در دنيا باربر ابليس است، چه فيضی از پروردگار عالم نصيب او شود؟ كسانی كه باربر هوای نفس و ابليس هستند، مشرك هستند، به علت اينكه معبودی را در درون خود، در برابر خدا تراشيدند:
«أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ» «2»
معبود؛ يعنی آن موجودی كه بند اطاعت از خود را به گردن انسان می اندازد.
البته به صورت اختياری است. انسانی را كه پروردگار آفريده و او را كارگردانی می كند، طبيعتاً بايد گوش به حرف حضرت حق باشد، اما حالا می آيد رو از خدا بر می گرداند و مطيع غير خدا می شود. مطيع هوای نفس می شود؛ يعنی خواسته های بی مهاری كه در ميدان باطن خود دارد، آنها را اطاعت می كند، او مشرك است؛ يعنی آمده است در برابر پروردگار معبود ديگری قرار داده است.
سزای اطاعت از شيطان
از شياطين اطاعت می كند، در برابر خدا انتخاب بت كرده است، نه فيضی در اختيار هوای نفس است و نه فيضی در اختيار شياطين است. كار هوای نفس ايجاد ضربه به انسان است.
«فَأَمَّا مَنْ طَغی * وَ آثَرَ الْحَياةَ الدُّنْيا* فَإِنَّ الْجَحِيمَ هِيَ الْمَأْوی » «3»
______________________________ (1)- بحار الأنوار: 67/ 77- 78، حديث 9 و 11؛ «قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيٌّ عليه السلام إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمُ اثْنَيْنِ اتِّبَاعَ الْهَوَی وَ طُولَ الْأَمَلِ فَأَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَی فَإِنَّهُ يَرُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ أَمَّا طُولُ الْأَمَلِ فَيُنْسِي الآْخِرَةَ. قَالَ الْجَوَادُ عليه السلام مَنْ أَطَاعَ هَوَاهُ أَعْطَی عَدُوَّهُ مُنَاهُ وَ قَالَ عليه السلام رَاكِبُ الشَّهَوَاتِ لَاتُسْتَقَالَ لَهُ عَثْرَةٌ.» نهج البلاغة: حكمت 449؛ «قَالَ عليه السلام مَنْ كَرُمَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ هَانَتْ عَلَيْهِ شَهْوَتُهُ.» الكافی: 2/ 70، باب الخوف و الرجاء؛ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام فِي قَوْلِ اللَّهِ عز و جل وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ قَالَ مَنْ عَلِمَ أَنَّ اللَّهَ يَرَاهُ وَ يَسْمَعُ مَا يَقُولُ وَ يَعْلَمُ مَا يَعْمَلُهُ مِنْ خَيْرٍ أَوْ شَرٍّ فَيَحْجُزُهُ ذَلِكَ عَنِ الْقَبِيحِ مِنَ الْأَعْمَالِ فَذَلِكَ الَّذِي خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَ نَهَی النَّفْسَ عَنِ الْهَوَی.»
(2)- جاثيه (45): 23؛ «پس آيا كسی كه معبودش را هوای نفسش قرار داده ديدی؟»
(3)- نازعات (79): 37- 39؛ «و اما كسی كه طغيان و سركشی كرده* و زندگی دنيا را [بر زندگی ابد و جاويد آخرت ] ترجيح داده* پس بی ترديد جايگاهش دوزخ است.»
