تواضع و آثار آن، ص: 42

خواهيد داشت. شما در حدّ خود عالم هستيد. اما اگر شرايط معنوی روزه رعايت شود، واقعاً قلب شما آماده گرفتن حكمت الهامی خواهد بود، من خيلی از لطائف و نكاتی كه آموختم از همين افرادی كه حكمت الهی به آنها عنايت شده، ياد گرفتم.

«وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثِيراً» «1»

پس ارزش روزه، به كاربرد علمی و حكمتی و معرفتی آن است، كه به انسان آمادگی می دهد. در اين گرسنگی و تشنگی، قلب به پروردگار عالم وصل می شود و از نور معرفت، عقل و قلب صفا می گيرد.

به اين علت خدا فرمود: «الصوم لی» چون خودش معلم است.

«عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها» «2»

روزه را زمينه اين تعليم حكمت و معرفت قرار داده است ولی جهاد، حج، انفاق و نماز اين طور نيست.

حقيقت سوم: شباهت صفات سلبيه خداوند با روزه

روزه همرنگ خدا است اما حج، جهاد و نماز همرنگ خدا نيست، در حج مردم مناسك بجا می آورند، در جهاد اسلحه به روی دشمن می كشند، در نماز ركوع و سجود می كنند.

اما روزه يك امر غيبی و پنهانی است، يك امر سلبی است؛ يعنی همرنگ با صفات سلبيّه پروردگار است و غيبی است؛ زيرا خدا نمی خورد، روزه دار هم نمی خورد، خدا نمی آشامد، روزه دار هم نمی آشامد، خداوند اهل شهوت نيست، روزه دار هم در زمان روزه اهل شهوت نيست، اين همرنگی را با صفات سلبيّه دارد، انسان هر جايی كه نماز می خواند، همه می فهمند مشغول نماز خواندن است، در مكه انسان را می بينند كه مشغول مناسك حج است، شخص را

______________________________
(1)- بقره (2): 269؛ «و آنكه به او حكمت داده شود، بی ترديد او را خير فراوانی داده اند.»

(2)- بقره (2): 31؛ «خدا همه نام ها [یِ موجودات ] را به آدم آموخت.»