تواضع و آثار آن، ص: 288

معنای خسران در قرآن

كلمه خسران، در قرآن مجيد به معنای تباه شدن همه سرمايه وجودی انسان است. خسران غير از ضرر است. كلمه ضرر هم در قرآن مجيد استعمال شده، اما در موارد خاصّ، اما لغت خسارت در اكثر آيات قرآن به كار گرفته شده است. از آخرين سوره هايی كه در قرآن كلمه خسارت را به كار گرفته است، سوره مباركه «وَ الْعَصْرِ» است كه پروردگار عالم برای بيان اين خسارت، سوگند و قسم ياد كرده است.

«إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ» «1»

به زمان، به روزگار، به عصر نبوّت پيامبر، به روزگار عدالت جهانی امام دوازدهم قسم، اين تأويل ها در روايات ما و اهل سنت، آمده است، و بهتر اين است كه به مجموعه اين زمان ها قسم ياد شود، «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ» يقيناً و بی ترديد انسان در نقطه نابودی تمام موجوديّت خود قرار دارد. هم موجوديت عقلی، قلبی، روحی و نفسی. تا جايی كه چيزی از وجود او برای وزن كردن در قيامت باقی نماند.

خداوند در قرآن می فرمايد:

«فَلا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَزْناً» «2»

عدّه ای وارد قيامت می شوند اما چيزی برای ارزيابی و پاداش گرفتن ندارند. از باب عقل، وجدان، فطرت، روح، عمل، اخلاق و بدن، هيچ چيزی برای ارزيابی ندارند.

ارزيابی پروردگار، برای كسانی است كه مايه و سرمايه دارند، اما كسانی كه به عنوان:

______________________________
(1)- عصر (103): 2؛ « [كه ] بی ترديد انسان در زيان كاری بزرگی است.»

(2)- كهف (18): 105؛ «پس روز قيامت ميزانی برای [محاسبه اعمال ] آنان برپا نمی كنيم.»