مسأله ربا در اسلام

أصبغ بن نباته نقل می كند، أصبغ از تربيت شدگان ناب وجود مبارك اميرالمؤمنين عليه السلام بود. أصبغ می گويد: اميرالمؤمنين عليه السلام در ايام رياست و حكومت خود هر وقت از بازار كوفه می گذشتند و يا كاسب ها را می ديدند، می فرمودند:

«يا معشر التجار»

ای گروه كاسب، ای داد و ستد كنندگان:

«الفقه ثمّ المتجر»

اول دين شناس شويد، بعد كاسبی كنيد. چرا؟ حضرت فرمودند: اين يكی از مواردی است كه اميرالمؤمنين عليه السلام به اسم جلاله پروردگار عالم سوگند خورده است:

«والله للرّبا فی هذه الامّة أخفی من دبيب النمل علی الصفا» «1» چرا به قوم يهود، نصرانی و زرتشتی ها اشاره نمی كند. می فرمايد: والله ربا در اين امت از لغزيدن مورچه روی سنگ صاف پنهان تر است، ممكن است عمری كاسب ها در چاه ربا قرار داشته باشند و نفهمند. بعد از مرگ يك مرتبه پرونده آنها را باز كنند و بگويند شما در دنيا حرام خورديد. شما با حرام سر و كار داشتيد، چرا می فرمايد: در اين امت.

چون آيين ها و مكتب های ديگر بخصوص در زمان ما، اساس اقتصادشان بر ربای بانكی است. اقتصاد جهان براساس ربا محاسبه می شود، اما در اين امت يك عده ای بهانه شرعی برای خودشان درست می كنند و راه فرار از ربا را پيدا می كنند كه اميرالمؤمنين عليه السلام می فرمايد: ربا خود را پنهان می كند و به نظر نمی آيد كه شخص رباخوری می كند، می گويد: من از راه شرعی وارد شدم. ربا با طرح ها و تدبيرها،

______________________________
(1)- الكافی: 5/ 150، باب آداب التجارة، حديث 1؛ «أَبِي الْجَارُودِ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام يَقُولُ عَلَی الْمِنْبَرِ يَا مَعْشَرَ التُّجَّارِ الْفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ الْفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ الْفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ وَ اللَّهِ لَلرِّبَا فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ أَخْفَی مِنْ دَبِيبِ النَّمْلِ عَلَی الصَّفَا شُوبُوا أَيْمَانَكُمْ بِالصِّدْقِ التَّاجِرُ فَاجِرٌ وَ الْفَاجِرُ فِي النَّارِ إِلَّا مَنْ أَخَذَ الْحَقَّ وَ أَعْطَی الْحَقَّ.»