تواضع و آثار آن، ص: 289
«لَفِي خُسْرٍ» «1»
يا
«أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ» «2»
يا
«قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمالًا» «3»
معرفی می كند، كسانی هستند كه در قيامت چيزی قابل ارزيابی ندارند، كه حتّی روزنه ای از بهشت را به روی آنها باز كنند. در ظاهر و باطن از رحمت خدا دور هستند. بسيار عجيب است كه قرآن، قطع كنندگان پيوند را:
«أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ»
معرفی كرده است.
قطع پيوند با پروردگار
وقتی از رسول خدا صلی الله عليه و آله سؤال می كنند كه اين قاطع پيوند،
«يَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ» «4»
«يُوصَلَ» يعنی پيوند، «يَقْطَعُونَ» يعنی قطع كننده پيوند، و به عبارت ديگر:
پيوند نمی خورد، يا اگر پيوند بخورد، پيوند را قيچی كرده و می برد. جريانی در زندگی او بوجود می آيد كه برای بها دادن به آن جريان، پيوند را قطع می كند. ممكن است يك جريان تلخ، مانند امتحانات الهی، يا يك جريان شيرين، مانند پول، شهوت و صندلی موجب شود كه پيوند را ادامه ندهد؛ زيرا نمی تواند به پول، صندلی و شهوت برسد، لذا پيوند را قطع می نمايد.
يكی از موارد قطع، پيوند در جنگ جمل «5» می باشد كه با حفظ اين پيوند، از
______________________________ (1)- عصر (103): 2؛ «در زيان كاری بزرگی است.»
(2)- بقره (2): 27؛ «آنانند كه زيانكارند.»
(3)- كهف (18): 103؛ «بگو: آيا شما را از زيانكارترين مردم از جهت عمل آگاه كنم؟»
(4)- بقره (2): 27؛ «و آنچه را خدا پيوند خوردن به آن را فرمان داده است [مانند پيوند با پيامبران و كتابهای آسمانی و اهل بيت طاهرين و خويشان ] قطع می نمايند.»
(5)- قصص الأنبياء (قصص قرآن): 704 جنگ جمل؛ «اوّلين گروهی كه به مبارزه علنی و بيعت شكنی اقدام كردند، گروه ناكثين يا پيروان طلحه و زبير بودند، آنها خود را ولیّ دم و منتقم خليفه سوّم ناميدند، در حالی كه خود در قتل عثمان دخيل بودند، آنها به بهانه انجام حجّ عمره از مدينه خارج شده و به جانب بصره رفتند و در آنجا بر عليه امام شورش كردند و برای همراه كردن مردم و موجّه جلوه دادن خويش عايشه همسر پيامبر صلی الله عليه و آله را نيز فريب داده و با خود همرأی نمودند، آنها شتری قوی هيكل و سرخ مو تهيّه كرده و هودجی بر آن نهاده و عايشه را بر آن سوار كردند و به سوی بصره حركت نمودند، تاريخ جنگ جمل نشان می دهد هر يك از اين افراد (طلحه، زبير، عايشه) قبل از اقدام به خروج بر امير مؤمنان بارها دچار ترديد شدند، امّا دستهای پنهانی آنها را بر ادامه اين روند تشويق می كرد و ترديد آنها را برطرف می نمود، در اين رابطه نقش عبد اللَّه بن زبير، محمّد بن طلحه و مروان بن حكم انكار ناپذير است، اينان در واقع با پنهان شدن پشت چهره های خوشنام، چون صحابه پيامبر و همسر او قصد داشتند از پشت به اسلام ضربه بزنند و با خود گفتند: اگر اصحاب جمل پيروز شوند ما امتيازات از دست رفته دوران خليفه سوّم را بدست می آوريم و اگر شكست بخورند هيبت هر دو طرف، در مقابل مردم فرو می ريزد و مردم آنها را كسانی می پندارند كه در راه رسيدن به منافع شخصی و خلافت به جان هم افتاده اند!
سرانجام توطئه پشت پرده امويان بدست اصحاب جمل جامه تحقّق پوشيد و آنها در بصره علم مخالفت برافراشتند، امام عليه السلام برای مقابله با آنها سپاه خود را بسيج كرد و عازم بصره گشت و در آغاز نبرد با خطابه ای راهگشا با همه آنان اتمام حجّت نمود، آنگاه يكی از افراد خود را با قرآن بسوی سپاه جمل فرستاد تا آنها را به حكميّت قرآن فرا خواند، امّا سپاه بصره او را كشتند، پس از اين ماجرا امام فرمان نبرد را صادر فرمود، جنگ تا سه روز ادامه يافت، ياران امام رشادتها به خرج دادند و سرانجام سردمداران جنگ، طلحه و زبير به هلاكت رسيدند و شتر حامل عايشه كه پرچم جنگ هم بر فراز هودج او بود، بر زمين افتاد و آتش جنگ فرو نشست، آنگاه امام فرمان داد، فراريان را تعقيب نكنند و مجروحان را نكشند و به خانه ها قدم نگذارند و هر كس كه سلاح خود را بر زمين گذارد در امان است، سپس عايشه را با مركب و توشه كافی به سوی مدينه رهسپار نمود و محمّد بن ابو بكر برادر عايشه را به همراه چهل زن كه لباس مردانه پوشيده بودند برای همراهی عايشه گسيل داشت، آنگاه ابن عباس را به جانشينی خود در بصره منصوب كرد و با پيروزی كامل به سوی كوفه بازگشت.»
