تواضع و آثار آن، ص: 426

خدايا از ترسيدن و شك كردن در محشر، و اينكه در درون خود می گويند: كه كار ما به كجا خواهد انجاميد، اينها را از اين مسائل دور نگاه دار كه وقتی وارد قيامت می شوند، يقين صد در صد كنند كه رنج و ناراحتی نخواهند داشت و به بهشت می روند.

«وَ مَنْ تَقِ السَّيِّئاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ»

خدايا! هر كس را از قبر وارد محشر می كنی، بدون هيچگونه نگرانی رحمت خود را نصيب او كردی.

ظاهراً آخر آيه مربوط به پروردگار می باشد و حرف فرشتگان عرش نيست، خدا می فرمايد: من همه دعاهای شما را در حقّ مردم مؤمن و تائبان برای دنيا و آخرت آنها قبول كردم، فرشتگان، مؤمنان و تائبان بدانيد،

«وَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» «1»

از جانب من كار عظيمی برای شما انجام گرفته است.

تنها نگرانی كه برای بعضی افراد وجود دارد در شب و روز جمعه برطرف می شود و شما در قيامت، هيچ مشكلی نخواهيد داشت.

دو مشكل مهم در تكاليف

انسان در دو مسأله مشكل پيدا می كند يكی دينِ مالی به مردم، كه به اختيار خود ادا نكرده باشد، «2» پول، جنس، زمين و مال مردم را گرفته و پس نداده است، اين موارد از اين سه آيه خارج هستند، مگر اينكه با مردم تسويه حساب كند تا بتواند وارد اين سه آيه شود، مسأله ای در صريح قرآن وجود دارد كه در اين مسأله وسوسه گران نامرد خلاف آيه، وسوسه می كنند، به پيغمبر صلی الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام بدهكار

______________________________
(1)- غافر (40): 9؛ «و آنان را از عقوبت ها نگه دار، و هر كه را در آن روز از عقوبت ها نگه داری بی ترديد او را مورد رحمت قرار داده ای؛ و اين همان كاميابی بزرگ است.»

(2)- تهذيب الأحكام: 6/ 203، حديث 11؛ «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ مَنْ أَقْرَضَ رَجُلًا وَرِقاً فَلَا يَشْتَرِطْ إِلَّا مِثْلَهَا فَإِنْ جُوزِيَ أَجْوَدَ مِنْهَا فَلْيَقْبَلْ وَ لَايَأْخُذْ أَحَدٌ مِنْكُمْ رُكُوبَ دَابَّةٍ أَوْ عَارِيَّةَ مَتَاعٍ يَشْتَرِطُهُ مِنْ أَجْلِ قَرْضِ وَرِقِهِ.»

و نيز در تهذيب الأحكام: 6/ 384، حديث 257؛ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ يَكُونُ عِنْدَهُ الْمَالُ لِلْأَيْتَامِ فَلَا يَقْضِيهِمْ حَتَّی يَهْلِكُوا فَيَأْتِيهِ وَارِثُهُمْ أَوْ وَكِيلُهُمْ فَيُصَالِحُهُ عَلَی أَنْ يَضَعَ بَعْضَهُ وَ يَأْخُذَ بَعْضَهُ وَ يُبْرِئَهُ مِمَّا كَانَ عَلَيْهِ أَ يَبْرَأُ مِنْهُ قَالَ نَعَمْ وَ عَنِ الرَّجُلِ يَكُونُ لِلرَّجُلِ عِنْدَهُ الْمَالُ إِمَّا بَيْعٌ وَ إِمَّا قَرْضٌ فَيَمُوتُ وَ لَمْ يَقْضِهِ إِيَّاهُ فَيَتْرُكُ أَيْتَاماً صِغَاراً فَيَبْقَی لَهُمْ عَلَيْهِ لَايَقْضِيهِمْ أَ يَكُونُ مِمَّنْ يَأْكُلُ أَمْوَالَ الْيَتَامَی ظُلْماً قَالَ لَاإِذَا كَانَ نَوَی أَنْ يُؤَدِّيَ إِلَيْهِمْ.»

وسائل الشيعة: 16/ 390، حديث 218421؛ «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ أَيُّمَا مُؤْمِنٍ حَبَسَ مُؤْمِناً عَنْ مَالِهِ وَ هُوَ مُحْتَاجٌ إِلَيْهِ لَمْ يُذِقْهُ اللَّهُ مِنْ طَعَامِ الْجَنَّةِ وَ لَايَشْرَبُ مِنَ الرَّحِيقِ الْمَخْتُومِ.»