تواضع و آثار آن، ص: 419

الحمدلله رب العالمين و صلّی الله علی جميع الانبياء والمرسلين

و صلّ علی محمد و آله الطاهرين.

حقيقت بسيار مهمی كه شايد از نظر بسياری از مردم پنهان می باشد و كمتر هم به آن اشاره شده، اين است كه خداوند مهربان در همين دنيا يارانی را برای انسان ها قرار داده كه بر اين ياران واجب است، انسان را ياری كنند و واجب است كه نصرت خود را برای انسان هزينه كنند. ياران با كرامت و بزرگوار، به اين واجب الهی عمل می كنند، و هرگز از هزينه كردن ياری خود رويگردان نيستند، اما مهم اين است كه بدانيم در ميان انسان ها، چه افرادی از ياری و نصرت اين بزرگواران بهره مند می شوند.

از آيات قرآن استفاده می شود كه ياری و نصرت آنها، نسبت به انسان از اول دنيا شروع شده، و آثار آن در آخرت مشاهده می شود، افرادی كه از ياری و نصرت آنها محروم هستند و تنها می مانند، در دنيا و آخرت تنها می باشند و كسی آنها را كمك نمی كند.

بدترين حالت در دنيا و آخرت

از فرمايش های اميرالمؤمنين عليه السلام كه در «نهج البلاغه» در باب حكمت ها وجود دارد، كه تنهايی وحشتناك ترين حالت در دنيا و آخرت می باشد، «1» البته كسانی كه

______________________________
(1)- نهج البلاغة: حكمت 492؛ «وَ قَالَ عليه السلام: وَ قَدْ رَجَعَ مِنْ صِفِّينَ فَأَشْرَفَ عَلَی الْقُبُورِ بِظَاهِرِ الْكُوفَةِ يَا أَهْلَ الدِّيَارِ الْمُوحِشَةِ وَ الْمَحَالِّ الْمُقْفِرَةِ وَ الْقُبُورِ الْمُظْلِمَةِ يَا أَهْلَ التُّرْبَةِ يَا أَهْلَ الْغُرْبَةِ يَا أَهْلَ الْوَحْدَةِ يَا أَهْلَ الْوَحْشَةِ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ سَابِقٌ وَ نَحْنُ لَكُمْ تَبَعٌ لَاحِقٌ أَمَّا الدُّورُ فَقَدْ سُكِنَتْ وَ أَمَّا الْأَزْوَاجُ فَقَدْ نُكِحَتْ وَ أَمَّا الْأَمْوَالُ فَقَدْ قُسِمَتْ هَذَا خَبَرُ مَا عِنْدَنَا فَمَا خَبَرُ مَا عِنْدَكُمْ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ أَمَا [وَ اللَّهِ لَوْ أُذِنَ لَهُمْ فِي الْكَلَامِ لَأَخْبَرُوكُمْ أَنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوی.»