تواضع و آثار آن، ص: 308

ريشتر زمين لرزه را بالاتر می برم.

طوفان ها از همين قبيل می باشند، باد اگر طبيعی بوزد، خدا در قرآن می فرمايد:

برای جابجايی ابرها است، برای جابجايی گرما و سرمای قطب و شمال و جنوب است كه هوای زمين معتدل شود، حالا اگر پيچ وزيدن باد زياد شود، با همان وزيدن ساختمان ها خراب می شود. شما در مقابل من چه مقاومتی می توانيد داشته باشيد.

بدن شما در مقابل ميكربی كه نمی بينيد، از بين می رود، با پاره شدن مويرگ مغز، كل دستگاه های بدن از كار می افتد، لمس می شويد. شما كه نمی توانيد همه مويرگ های مغز را حفظ كنيد، شما چه تكيه گاه مطمئنی داريد، غرور شما برای چيست؟ تكبّر و سينه سپر كردن برای چيست؟

لزوم تواضع برای انسان ها

اگر مربّيان، معلمان، اساتيد، پدران و مادران و خود انسان، دست به دست هم بدهند، اين مسأله را به انسان القاء كنند كه تو مملوك هستی، و دارای يك مالك، وقتی انسان احساس كند مملوك است، ديگر غرور و تكبّر به سراغ او نمی آيد، چون تكبّر ظرف می خواهد، ظرف آن انسان نادان است، وقتی انسان بفهمد مملوك است، ديگر برای تكبّر ظرفی نمی ماند. «1» ظرف غرور جهل است، وقتی من عالم و دانا باشم، غرور در من راه پيدا نمی كند؛ يعنی جايی كه نور علم و فهم باشد، كبر نمی تواند جا باز كند.

رسول خدا می فرمايد: همه برنامه ها يا حق است و يا باطل، يا الله است و يا ابليس، يا نور است يا ظلمت، يا دنيا است يا آخرت، همه اينها با هم ديگر ضدّ هستند. اگر خدا با شما باشد، ابليس نمی تواند شما را وسوسه كند. اگر نور در باطن شما است، راهی برای ظلمت وجود ندارد، اگر حقّ در شما است، باطل نمی تواند

______________________________
(1)- الكافی: 2/ 310- 311، حديث 6- 5؛ «عن أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ الْكِبْرُ رِدَاءُ اللَّهِ فَمَنْ نَازَعَ اللَّهَ شَيْئاً مِنْ ذَلِكَ أَكَبَّهُ اللَّهُ فِي النَّارِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَا لَايَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ فِي قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ كِبْرٍ.»

حديث 12؛ «أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا الْكِبْرُ فَقَالَ أَعْظَمُ الْكِبْرِ أَنْ تَسْفَهَ الْحَقَّ وَ تَغْمِصَ النَّاسَ قُلْتُ وَ مَا سَفَهُ الْحَقِّ قَالَ يَجْهَلُ الْحَقَّ وَ يَطْعُنُ عَلَی أَهْلِهِ.»