تواضع و آثار آن، ص: 185

«گلستان»، «مجالس»، «قصايد»، «بدايع»، «خواتيم»، «طيّبات» و «غزليات قديم» می باشد، همه اين كتاب ها را من خواندم و سير كردم. در آن روزگار اشعار عالمانه، حكيمانه و دلسوزانه او حاكم بر مجالس بود. اين شعر در باب تواضع در كتاب «بوستان» است.

تواضع و فروتنی بايزيد

«بايزيد» در زمان خود شخصيت مهمی بوده و در قرن سوم هجری معروف و مشهور بود.

در روزگار قديم روی تنور كرسی می گذاشتند و به هنگام صبح و در تاريكی خاكسترهای آن را جمع می كردند و دور می ريختند، دوباره هيزم جديد روشن می كردند.

انسان كه تازه از حمام بيرون می آيد، خيس است، لباسش نم دارد، اگر خاكستر نرم روی لباس ها و سر و صورت و گردن بريزد، چه اوضاعی پيش خواهد آمد.

در اينجا چه كار بايد كرد؟ آن كسی كه اهل تواضع و دارای شجره طيّبه است، می تواند در برابر نفس خود ايستادگی كند.

دستار يعنی عمامه اش، خاكستر زياد بود، عمامه را به هم ريخت، وقتی عمامه را باز كرد خاكستر روی سر و گردن او ريخت.

با خود گفت: با اين پرونده ام، مرا بايد هيزم جهنم كنند، حالا برای يك ذرّه

______________________________
(1)- سعدی شيرازی.

(2)- معارف و معاريف: 3/ 53 بايزيد بسطامی: طيفور بن عيسی بن سروشان بسطامی از مشايخ صوفيه كه به سال 234 از دنيا رفت. صوفيان بسی وی را ستوده و درباره اش مبالغه ها كرده اند.

خود گويد: دويست سال به بوستان بر گذرد تا چون ما گلی در رسد. جنيد درباره اش گويد: بايزيد در ميان ما چون جبرئيل است در ميان ملائكه. جدّ وی گبر بوده است.

(3)- سعدی شيرازی.