تواضع و آثار آن، ص: 358

آمده است، در پرونده اعمال او الله اكبر و لا اله الا الله بيشتر بوده است، آن كسی كه سن او از من كمتر است، ديرتر به دنيا آمده است، ممكن است يك گناه از من كمتر داشته باشد، پس كسانی كه سن آنها از من بيشتر است، از من بهتر هستند و كسانی كه سن آنها از من كمتر است، از من بهتر هستند، پس جای تكبر باقی نمی ماند، كه من بگويم از همه بالاتر هستم؟ به چه دليل؟ مگر متكبر از پرونده همه مردم كه سن آنها بيشتر از اوست يا كمتر است خبر دارد؟

پس متكبر يك اشتباه كار و خطاكار است. كه نسبت به خود خطا و اشتباه بيّن دارد، می گويد: من از همه برترم، برتری به عقل، علم و عمل صالح است، يا هم به اخلاق و خدمت بيشتر به مردم است. متكبر اوراق پرونده همه مردم را نخوانده است كه می گويد من از همه بهتر و بالاتر هستم.

شخصيت علمی ميرداماد

يكی از چهره های برجسته فرهنگ ما ميرداماد است. اگر بخواهيد در يك كلمه بدانيد ميرداماد كيست، استاد صدرالمتألهين شيرازی «1» است؛ يعنی صدرالمتألهين كه شهرت جهانی دارد يك بخش دانش و رشد فكری او مديون ميرداماد است. صاحب كتاب «قبسات» است، تا كسی به ايمان كامل و درون پاك مجهّز نباشد ولو نزد استاد اين كتاب را بخواند، خواندن اين كتاب برای او ضرر دارد. حضرت امام می فرمودند: آن وقتی كه هنوز خبری از انقلاب و نهضت و اين مسائل نبود، تابستان، قم گرم بود، به محلّات رفته بودم، چند روز مانده بود كه تابستان تمام شود و درس های قم شروع شود، من برنامه ريزی كرده بودم وقتی به قم برگشتم، فقه، اصول و قبسات ميرداماد «2» را درس بدهم. ايشان فرمودند: همان وقت كه تصميم به درس دادن اين كتاب گرفتم، شب ميرداماد را در خواب ديدم به من گفت: كتاب مرا درس نده، ظرفيت ها بالا نيست. و من از درس دادن آن

______________________________
(1)- شرح حال صدرالمتألهين در كتاب ارزش عمر و راه هزينه آن، جلسه 15 آمده است.

(2)- فرهنگ فارسی (دكتر محمد معين): 6/ 2069.

ميرداماد: ميرمحمد باقر بن محمد استرآبادی مشهور به «ميرداماد» (ف. 1040 يا 1041 ه. ق.) از فلاسفه و دانشمندان معروف عصر صفويه كه مورد توجه مخصوص شاه عباس بوده است. منشأش استرآباد و محل تحصيلش مشهد بود و بيشتر عمر خود را در اصفهان به سر برد. وی از تلامذه شيخ حسين عاملی و شيخ عبدالعالی و بعضی از اكابر ديگر بود. ملاصدرای شيرازی از شاگردان وی بود. ميرداماد در فقه و حكمت تأليفات متعدد دارد. و از آن جمله است: الصراط المستقيم، قبسات، انموذج العلوم، التقديسات و ...

ميرداماد شاعر نيز بوده است و در شعر «اشراق» تخلص می كرده است. يك مثنوی به نام «مشرق الانوار» سروده است.