تواضع و آثار آن، ص: 324

بابا طاهر «1» انسان عالم و عارفی بود، درس خوانده و می دانست كه چه می گويد، غير از اين رباعيات، نزديك چهار صد كلمه قصار دارد، تا جايی كه من تحقيق كردم بيش از 50 حكيم و فيلسوف بر اين كلمات شرح نوشتند و هنوز هم جای شرح دارد.

چه موقع می خواهی خود را بشناسی، خداوند در سوره مباركه يونس می فرمايد: فرعون وقتی خود را شناخت كه در حال جان دادن در ميان امواج آب بود.

به خدا اعلان كرد، پروردگار هم جواب او را داد:

«آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ» «3»

اكنون خودت را شناختی، همه روابط تو را با اين عالم قطع كرده ايم، اكنون وقت خودشناسی نيست.

اميرالمؤمنين می فرمايد: «الناس» يعنی «كل الناس»، «الف و لام» از نظر ادبی الف و لام استغراق است، به معنای كل است، البته اين كل ها استثناء دارد، اما بسيار محدود، «الناس نيام» «4» فرمايش اميرالمؤمنين عليه السلام بسيار عجيب است، تا كسی به ادبيات عرب وارد نباشد، ظرافت اين سخنان را نمی يابد، نمی فرمايد:

«الناس نائمون» مردم خوابشان برده است، علی عليه السلام می فرمايد: «الناس نيام» مردم خود خواب هستند؛ يعنی خواب با ذاتشان وحدت پيدا كرده است، اگر اين طوری باشند، با هيچ تلنگری بيدار نمی شوند.

به قدری پيغمبر صلی الله عليه و آله برای بيدار كردن مردم سعی كرد، اما آنها هدايت نشدند، كه خداوند در قرآن می فرمايد:

______________________________
(1)- شرح حال باباطاهر عريان در كتاب ارزش عمر و راه هزينه آن، جلسه 6 آمده است.

(2)- باباطاهر عريان.

(3)- يونس (10): 91؛ « [به اوگفته شد:] اكنون [كه به نابودی خود يقين داری و زمان بازگشت به خدا سپری شده ايمان می آوری؟!] در حالی كه پيش از اين عصيان می ورزيدی.»

(4)- بحار الأنوار: 50/ 134، باب 3، و نيز 4/ 43، باب 5؛ «قَالَ النَّبِيُّ صلی الله عليه و آله النَّاسُ نِيَامٌ فَإِذَا مَاتُوا انْتَبَهُوا.

قَالَ علی عليه السلام النَّاسُ نِيَامٌ فَإِذَا مَاتُوا انْتَبَهُوا.»