تواضع و آثار آن، ص: 335

الحمدلله رب العالمين و صلّی الله علی جميع الانبياء والمرسلين

و صلّ علی محمد و آله الطاهرين.

حكما و فلاسفه در حدّ خود، مباحث قابل توجهی را در كتاب های خود تدوين كرده اند، از جمله بحث فاعل و قابل است. البته آنها اين بحث را در رابطه با پروردگار و موجودات عالم هستی مطرح می كنند، و معنای بحث آنها اين است كه هر قدرت و هر توانمندی كه دارای هنر ترسيم فعلی يا ترسيم نقشی باشد، اگر صفحه در برابر ترسيم او قرار بگيرد، او كار ترسيمش را صورت خواهد داد. اگر ترسيم فعلی باشد، ترسيم فعلی را صورت می دهد، مثالی كه اين مطلب را آسان می توان دريافت كرد، مانند: نجّار و تخته است.

در دانش آنها به نجار فاعل می گويند؛ يعنی توانمند و قدرتمندی كه می تواند كاری را از خودش ظهور دهد، صفحه و تابلويی كه برای نجار هنرمند می باشد، تخته است، او اين هنر را دارد كه ترسيم عملی انجام بدهد؛ يعنی نقش عملی به وجود بياورد، بر روی تخته ای كه قابليت شكل گيری و منبّت كاری را دارد، نقشی كه در باطن نجار است، شروع می كند آن نقش را آشكار می كند، تخته ای چهارگوش در انبار افتاده كه هيچ شكلی ندارد، هيچ نقشی ندارد، بعد از مدتی آن را تبديل به يك مبل و صندلی زيبايی می كند، كه انواع خم ها، شكل ها، صورت ها، نقش ها و منبّت ها را دارد.